(Nie)obecność kategorii śmierci w edukacji dzieci - głos w dyskusji
Rok: 2017
Numer: 2
Strony: 153-164
DOI: 10.34767/PP.2017.02.09
Abstrakt
Człowiek jako jedyny jest świadomy swojej śmiertelności. Zwyczajowo unikamy dyskusji na temat śmierci. Tabuizacją jeszcze bardziej obejmujemy dzieci. Dzieci z jednej strony są chronione przed jakąkolwiek refleksją na temat śmierci a z drugiej zalewają je obrazy śmierci z filmów i gier komputerowych. Pomiędzy chroniącym milczeniem a wynaturzonym obrazem śmierci prezentowanym przez współczesną kulturę powinno pojawić się źródło, w którym znajdzie się odpowiedź na pytania egzystencjalne dzieci i młodzieży. Źródłem tym powinna być między innymi edukacja szkolna. Artykuł jest głosem w dyskusji na temat konieczności uwzględnienia zagadnień tanatopedagogicznych w edukacji dzieci, po to aby tak ważne zagadnienie dla ludzkiej egzystencji pomagało definiować i siebie i ludzkie życie poprzez nadawanie mu sensu.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Ariès P. (2007). Rozważania o historii śmierci. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Czudek-Ślęczka S. (2006). Śmierć: poglądy czternastolatków wychowanych w tradycji luterańskiej i w tradycji rzymskokatolickiej. Szkoła Specjalna, 3, 194-208.
Galende N. (2015). Death and its Didactics in Pre-School and Primary School, Procedia – Social and Behavioral Sciences, vol. 185, 13 May 2015, s. 91-97.
Gorer G. (1979). Pornografia śmierci, Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 3(45), 197-203.
Guzowski A., Krajewska-Kułak E. (2014). Śmierć w mediach – czyli jak media mówią o śmierci, jak mógłby o niej mówić. W: B. Antoszewska, J. Binnebesel (red.), Porozmawiajmy o śmierci. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Grzybowski P. (2009). Praktyczne cele i aspekty kształcenia tanatologicznego pedagogów i nauczycieli. W: J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Gdańsk: Via Medica.
Keirse M. (2005). Smutek dziecka. Jak pomóc dziecku przeżyć stratę i żałobę? Radom: Wydawnictwo POLEWN.
Kiełkiewicz J., Piotrzkowska-Sut I. (2009). Jak rozmawiać z uczniami o śmierci? W: J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Gdańsk:Via Medica.
Kotowicz J. (2012). Śmierć w kontekście terminalnej choroby dziecka. W: Pedagogiczna refleksja nad życiem i śmiercią. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Królica M. (2009). Problem śmierci w życiu najmłodszych. Trudne pytania – trudne odpowiedzi. Warszawa: Wydawnictwo SIM.
Landau-Czajka A. (2002). Co Alicja odkryła po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla dzieci najmłodszych 1785-2000. Warszawa: Wydawnictwo NERITON, Instytut Historii PAN.
Laungani P., Murray-Parkes C., Young B. (red.) (2000). Przemijanie w kulturach. Obyczaje żałobne, pocieszenie i wsparcie. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
Łucewicz J. (2002). Rozmawiajmy z dziećmi o przemijaniu i śmierci. Wychowanie Na Co Dzień, 9, 17-18.
Łukaszewski W. (2011). Udręka życia. Jak ludzie radzą sobie z lękiem przed śmiercią. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
Malczak M. (2014). Śmierć – być in czy out? Między potrzebą sensu a doświadczeniem absurdu. W: A. Dębska-Kossakowska, M. Krakowiak (red.), Zobaczyć sens. Studia o malarstwie, literaturze i życiu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Malczewski J. (2007). O prywacyjnej koncepcji śmierci, Diametros, 11, 1-9.
Makselon J. (2009). Podstawy tanatologii. W: J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym. Gdańsk: Via Medica.
Mesjasz J. (2010). Klątwa czy dar przemijania? Studium z tanatopsychologii. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Michalski J. (1998). Smutna pedagogika. Nowa Szkoła, 9, 20-21.
Mojs E., Gajewska E., Głowacka M.D., Samborski W. (2008). Rozumienie pojęcia śmierć u dzieci i młodzieży 5 i 15 letnich. W: E. Krajewska-Kułak, C. Łukaszuk, B. Jankowiak (red.), W drodze do brzegu życia. Białystok, t. V.
Ogryzko-Wiewiórkowska M. (1994). Rodzina i śmierć. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Olszańska M., Rylke H. (1996). Oswajanie śmierci, Remedium, 4, 26-29.
Sielicka E. (2015). Edukacja tanatologiczna – współczesne wyzwanie. W: Pedagogika Społeczna, 2(56), rok XIV, 155-165.
Thomas L.V. (2002). Tworzenie tanatologii. W: Wymiary śmierci, wybór S. Rosiek. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Zamarian A. (2015). Edukacja ku dojrzałej recepcji fenomenu śmierci. Humanistyczny wymiar edukacji tanatologicznej, Studia z Teorii Wychowania, t. VI, 4(13), 69-80.
Ziemiński I. (2000). Obecność i nieobecność śmierci, Etyka, 33, 9-28.