Podmiotowa aktywność własna jako szansa samorealizacji i rozwoju (w świetle założeń edukacji humanistycznej i krytycznej)
Rok: 2016
Numer: 2
Strony: 33-47
DOI: 10.34767/PP.2016.02.02
Abstrakt
Przedmiotem poniższych rozważań jest problem społeczno-edukacyjnych implikacji ludzkiej aktywności. W tym kontekście gros uwagi poświęcono takim rodzajom zachowań, które wiążą się z optymalnym rozwojem zasadniczych obszarów osobowości. Aktywność zatem rozumiana tutaj jest jako zarówno indywidualna potrzeba rozwojowa, jak i jako naturalny rodzaj relacji jednostki ze światem zewnętrznym. Szczególnie interesująca wydaje się humanistyczna wersja aktywności człowieka, według której (na przykładzie poglądów w tym zakresie głównie E. Fromma) wielostronna oraz autentyczna aktywność optymalizująca rozwój rozumiana jest jako objaw psychofizycznego zdrowia (zdrowa aktywność) oraz wskaźnik twórczej samorealizacji. W konkluzji Autor dochodzi do wniosku, iż w dominującym obecnie systemie neoliberalnego rynku oraz pozornej demokracji, jako podstawowych mechanizmów socjalizacji, w który wpisuje się również system szkolno- -oświatowy, człowiek staje się istotą aktywną pozornie, przygotowaną głównie do biernej konsumpcji, „taśmowej” produkcji oraz reagującą na zewnętrzne bodźce. Taki właśnie „nieludzki” oraz przedmiotowy sposób życia zdominowany przez wszechogarniający człowieka korporacyjny system polityczno-ekonomiczny, wydaje się kształtować osobowości autorytarne, bierne, nietwórcze: a w istocie wręcz psychofizycznie chore, bo niemające szans na pełną samorealizację oraz samourzeczywistnienie.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Aldrige A. (2006). Konsumpcja. Warszawa: Sic!
Arendt H. (1998). Nieposłuszeństwo obywatelskie. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Bakan J. (2006). Korporacja. Patologiczna pogoń za zyskiem i władzą. Warszawa: Lepszy Świat.
Barber B.R. (2008). Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Warszawa: Muza.
Baudrillard J. (2006). Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Warszawa: Sic!
Bauman Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Warszawa: PIW.
Bauman Z. (2004). Życie na przemiał. Kraków: WL.
Bauman Z. (2009). Konsumowanie życia. Kraków: WUJ.
Bilińska-Suchanek E. (2013). Nauczyciel i opór (wobec) systemu edukacji. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
Brzezińska A. (2005). Jak przebiega rozwój człowieka? W: A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: GWP.
Chomsky N. (2000). Zysk ponad ludzi. Neoliberalizm a ład globalny. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie.
Czerepaniak-Walczak M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka. Gdańsk: GWP.
Dudzikowa M., Knasiecka-Falbierska K. (red.) (2013). Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Kraków: Impuls.
Freire P. (2007). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.
Fromm E. (1978). Ucieczka od wolności. Warszawa: PWN.
Fromm E. (1983). Mieć czy być? Duchowe podstawy nowego społeczeństwa. Warszawa: Rebis.
Giroux H.A. (1983). Theory and Resistance in Education. A Pedagogy for the Opposition. Massachusetts: Bergin and Harvey.
Giroux H.A. (1991). Reprodukcja. Opór i akomodacja. W: Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. I. Toruń: Wyd. UMK.
Giroux H.A. (1993). Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa: IBE.
Giroux H.A. (1999). Border Youth, Difference end Postmodern Education. W: M. Castells, R. Flecha, P. Freire, H.A. Giroux, D. Macedo, P. Willis, Critical Education in the New Information Age. Oxford: Rowman & Littlefield.
Harvey D. (2008). Neoliberalizm. Historia katastrofy. Warszawa: KiP.
Hessel S. (2011). Czas oburzenia. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Klein N. (2008). Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne. Warszawa: Muza.
Kołakowski L. (2014). Niepewność epoki demokracji. Kraków: Znak.
Kosiorek M. (2007). Pedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany. Kraków: Impuls.
Kwieciński Z. (2002). Wykluczenie. Toruń: Wyd. UMK.
Legutko R. (1994). Społeczeństwo jako dom towarowy. W: R. Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte. Kraków: Avcana.
McLaren P. (2015). Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej. Wrocław: Wyd. DSW.
Olubiński A. (2004). Ericha Fromma koncepcja życia po ludzku. Toruń: UMK.
Olubiński A. (2010). Edukacja jako sprawowanie władzy. Wychowanie na co dzień, 3, 3-6.
Potulicka E., Rutkowiak J. (2012). Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Impuls.
Ritzer G. (2001). Magiczny świat konsumpcji. Warszawa: Muza.
Rutkowiak J. (2012). Neoliberalny kontekst rozwoju szkolnictwa wyższego we współczesnej Polsce. W: E. Potulicka, J. Rutkowiak, Neoliberalne uwikłania edukacji. Kraków: Impuls.
Sandel M.J. (2009). Liberalizm a granice sprawiedliwości. Warszawa: WAiP.
Sobańska J. (1993). Aktywność psychomotoryczna dzieci i młodzieży. W: W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa: Fundacja INNOWACJA.
Szahaj A. (2008). Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Warszawa: WAiP.
Szczepański J. (1981). Konsumpcja a rozwój człowieka. Warszawa: PWE.
Szkudlarek T., Śliwerski B. (1991). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków: Impuls.
Śliwerski B. (1993). Wyspy oporu edukacyjnego. Kraków: Impuls.
Śliwerski B. (2013). Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu. Kraków: Impuls.
Witkowski L. (red.) (1989). Edukacja i opór. W kręgu radykalnej teorii edukacji. Toruń: Wyd. UMK.