Koncepcje antropocenu i kapitalocenu a ekopedagogika
Rok: 2019
Numer: 1
Strony: 56-67
DOI: 10.34767/PP.2019.01.05
Abstrakt
Wobec kryzysu współczesnej ekopedagogiki, której dorobek wydaje się niewystarczający do przezwyciężenia trwającego kryzysu ekologicznego, artykuł próbuje poddać pod rozważania teoretyczne dwie koncepcje z innych nauk. Mowa o geologicznej konpcecji antropocenu oraz ekologiczno-społeczno-ekonomicznej koncepcji kapitalocenu. W tej pierwszej znaleźć można podłoże do systemowych rozważań na temat roli człowieka w ekosystemie globalnym, zaś w tej drugiej podłoże do krytycznego przewartościowania podstawowych założeń ekopedagogiki, rozumianej jako „zielona” gałąź pedagogiki krytycznej, kontestującej kształt współczesnego systemu społeczno-gospodarczego (kapitalizmu).
Słowa kluczowe
Bibliografia
Bińczyk E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bowers C.A. (2005). Can Critical Pedagogy Be Greened?. Educational Studies, 34, 11-21.
Chakrabarty D. (2018). Anthropocene Time. History and Theory, 57(1), 5-32. DOI: 10.1111/hith.12044.
Connolly W.E., Macdonald B.J. (2015). Confronting the Anthropocene and Contesting Neoliberalism: An Interview with William E. Connolly. New Political Science, 37(2), 259-275.
Crosby A.W. (1999). Imperializm ekologiczny. Biologiczna ekspansja Europy 900 – 1900. Przeł. M. Kowalczuk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Crutzen P.J. (2002). Geology of mankind: The Anthropocene. Nature, 415(23). Crutzen P.J., Stoermer E.F. (2000). The “Anthropocene”. IGBP Global Change Newsletter, 41, 17-18.
Diamond J. (2000). Strzelby, zarazki, maszyny. Losy ludzkich społeczeństw. Przeł. M. Konarzewski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Dysarz R. (2004). Edukacja środowiskowa – ekologiczna. Zakres i cele. W: M. Wojtasik (red.), Człowiek i środowisko. Edukacja ekologiczna. Barcin: Stowarzyszenie Ekologiczne w Barcinie.
Goering, L. (2019). Climate change an ‘imminent’ security threat, risk experts say. Zaczerpnięte 6 marca 2019. Strona internetowa http://news.trust.org/item/20190219234215-xnh52
Kahn R. (2010). Critical Pedagogy, Ecoliteracy, & Planetary Crisis. The Ecopedagogy Movement. New York: Lang Publishing.
Lewis S.L., Maslin M.A. (2015). Defining the Anthropocene. Nature, 519, 171-180.
Loughlin N.J.D., Gosling W.D., Mothes P. i in. (2018). Ecological consequences of post-Columbian indigenous depopulation in the Andean–Amazonian corridor. Nature Ecology & Evolution, 2, 1233-1236.
McLaren P., Houston D. (2004). Revolutionary Ecologies: Ecosocialism and Critical Pedagogy. Educational Studies: Journal of the American Educational Studies Association, 36(1), 27-45.
Metkowska J. (2004). Edukacja ekologiczna w szkołach. W: M. Wojtasik (red.), Człowiek i środowisko. Edukacja ekologiczna. Barcin: Stowarzyszenie Ekologiczne w Barcinie.
Misiaszek G.W. (2015). Ecopedagogy and Citizenship in the Age of Globalisation: connections between environmental and global citizenship education to save the planet. European Journal of Education, 50(3),
Moore J.W. (2015). Capitalism in the Web of Life. Ecology and the Accumulation of Capital. [b.m.]: Verso.
Moore J.W. (2017). A History of the World in Seven Cheap Things. A Guide to Capitalism, Nature, and the Future of the Planet. Berkeley: University of California Press.
Moore J.W. (2017b). The Capitalocene, Part I: On the Nature and Origins of Our Ecological Crisis. The Journal of Peasant Studies, 44(3), 594-630.
Moore J.W. (red.) (2016). Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism. [b.m.]: PM Press.
Parsons T. (1959). The School Class as a Social System. Some of its Functions in American Society. Harvard Educational Review, 29, 297-318.
Stańczyk P. (2013). Człowiek, wychowanie i praca w kapitalizmie. W stronę krytycznej pedagogiki pracy. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Steffen W., Richardson K., Rockström J. i in. (2015). Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet. Science, 347(6223), 736-747. DOI: 10.1126/science.1259855.
Steffen W., Sanderson A., Tyson P. i in. (2004). Global Change and the Earth System: A Planet Under Pressure. Berlin-Heidelber-New York: Springer-Verlag.
Tyburski W. (2013). Dyscypliny humanistyczne i ekologia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Walewicz P. (2018). “Greening” the Critical Theory of International Relations with the Concept of World-Ecology. Torun International Studies, 1(11), 125-234. DOI: 10.12775/TIS.2018.011.
Wallerstein I. (2007). Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Przeł. K. Gawlicz, M. Starnawski. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.
Welzer H. (2008). Climate Wars: What People Will Be Killed For in the 21st Century. [b.m.]: Polity Press.
Wójtowicz B. (2010). Geografia – rozwój zrównoważony – edukacja ekologiczna. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.