Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest życie i dzieło Rudolfa Steinera austriackiego filozofa, reformatora społecznego, architekta i ezoteryka, którzy na początku XX wieku zainicjował ruch duchowy, oparty na antropozofii jako ezoterycznej filozofii z korzeniami w niemieckiej filozofii idealistycznej i teozofii. Steiner próbował znaleźć syntezę między nauką a mistycyzmem; jego dzieło filozoficzne, które nazwał wiedzą duchową, miało stać się drogą poznania umożliwiającą połączenie racjonalizmu filozofii zachodniej oraz wewnętrznych, duchowych dymensji człowieka. Steiner był również czynny w wielu dziedzinach artystycznych – w dramacie, sztuce ruchu (opracował nową formę artystyczną – eurytmię) i architekturze, co znalazło swoją kulminację w budowli Goetheanum, kulturalnym centrum mieszczącym wszystkie rodzaje wiedzy i sztuki. Artykuł ukazuje kilka praktycznych aplikacji antropozoficznej koncepcji świata i człowieka Steinera, m.in. pedagogikę waldorfską, rolnictwo biodynamiczne i medycynę antropozoficzną.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Baan B. (2001). Drogi do medytacji chrześcijańskiej. Przeł. B. Kowalewska. Warszawa: Wydawnictwo Tęcza.

Bancroft A. (1991). Współcześni mędrcy i mistycy. Przeł. M. Kuźniak. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok.

Bock E. (1990). Rudolf Steiner. Studien zu seinem Lebensgang und Lebenswerk. Stuttgart 1961 (wyd. 2 poszerzone).

Beck W. (2002). Rudolf Steiner. Verlag am Goetheanum.

Brügge P. (1984). Die Anthroposophen. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Verlag.

Carlgren F., Klingborg A. (2010). Wychowanie do wolności. Pedagogika Rudolfa Steinera. Obrazy i relacje z międzynarodowego ruchu szkół steinerowskich. Przeł. M. Głażewski. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Easton S.C. (1980). Rudolf Steiner: Herald of a New Epoch. New York.

Ewartowski J. (2011). Anthroposophie als Geisteswissenschaft. Rudolf Steiners Geistbegriff vor dem hintergrund von Aristoteles, Brentano und dilthey. W: Anthroposophie in Geschichte und Gegenwart. hrsg. R. Uhlenhoff. Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag.

Głażewski M. (1996). O witalności szkoły. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza WSP.

Głowiński M., Kostkiewicz T. i inni (1989). Słownik terminów literackich. J. Sławiński (red.). Wyd. 2. Ossolineum.

Goethe J.W. (b.r.w.). Farbenlehre. W: Goethes Naturwissenschaftliche Schriften. Eine Auswahl. Heraugegeben von Julius Schuster. Goethes Werke. Hrsg. Ch. Christiansen. Wien-Hamburg-Zürich: Gutenberg-Verlag Christensen & Co.

Hecker J. (1988). Rudolf Steiner in Weimar. Dornach.

Hemleben J. (1963). Rudolf Steiner. In Selbstzeugnissen und Bilddokumenten dargestellt von Johannes Hemleben. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.

Hiebel F. (1965). Rudolf Steiner im Geistesgang des Abendlandes. Berlin.

Hun M. (1995). Chwasty w świetle badań konstelacyjnych i homeopatycznych. Przeł. W. Fortuna. Nakło nad Notecią: Wydawnictwo Otylia.

Jiddu Krishnamurti (b.r.w.). Droga. Wrocław: Pracownia Borgis.

Kiersch J. (2010). Vom Heiligen zum Klassiker. Wie sich die Rezeption der Anthroposophie mit der wachsenden historischen Distanz gewandelt hat. Erziehungskunst, Mai.

Kiersch J. (2011). Wissenschaft fragwürdig? Zur vorläufigen Klärung eines ungelösten Problems. W: P. Loebell (red.) Waldorfschule heute. Stuttgart: wyd. Freies Geistesleben.

Kowalewska B. (b.m.r.w). Antropozoficzna ścieżka rozwoju wewnętrznego. Ćwiczenia podstawowe i medytacja.

Kowalewska B. (2010). Antropozofia a problem ras. Amsterdam.

Krück von Poturzyn M.J. (1957). Wir erlebten Rudolf Steiner. Stuttgart.

Kugler W. (1978). Rudolf Steiner und die Anthroposophie. Wege zu einem neuen Menschen. Köln: DuMont Reise Verlag.

Kunowski S. (2000). Problematyka współczesnych systemów wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Lauer H.E. (1926). Rudolf Steiners Lebenswerk. Basel.

Lebensgemeinschaft Bingenheim. Heim, Schule, Werkstätten für Seelenpflege-bedürftige Menschen (2000). Hrsg. G. Holakovsky. 3. Auflage. Bielefeld: Bertelsmann Verlag.

Leinhas E. (1960). Aus der Arbeit mit Rudolf Steiner. Basel.

Lindenberg Ch. (1997). Rudolf Steiner. Eine Biographie. Bd. I, II. Stuttgart: Verlag Freies Geistesleben.

Lindenberg Ch. (2011). Rudolf Steiner. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten dargestellt von Christoph Lindenberg. 13 Auflage. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.

Meyer R. (1961). Wer war Rudolf Steiner? Stuttgart.

Ohlenschläger S. (1999). Rudolf Steiner (1861-1925). Wyd. dr. Michael Imhof.

Patzlaff R., Saßmannshausen W., Kardel T., McKeen C. (2011). Pedagogika waldorfska dla dzieci od trzech do dziewięciu lat. Przeł. M. Głażewski. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Petersen K. (1968). Rudolf Steiner. Berlin (West).

Pöppig F. (1960). Rudolf Steiner. Wien.

Prokopiuk J. (1983). Od filozofii do antropozofii. Studia Filozoficzne, 5-6.

Rittelmeyer F. (1928). Meine Lebensbegegnung mit Rudolf Steiner. Stuttgart.

Rittelmeyer F. (red.) (1921). Vom Lebenswerk Rudolf Steiners. Eine Hoffnung neuer Kultur. Aufsätze von 10 Mitarbeitern, München.

Röschert G. (1997). Anthroposophie als Aufkärung. München: Trithemus Verlag.

Schmidt R. (2011). Rudolf Steiner. Skizze seines Lebens. Dornach: Verlag am Goetheanum.

Shepherd A. (1954). Scientist of the Invisible. London.

Steffen A. (1927). In Memmoriam Rudolf Steiner. Basel: Rudolf Geering Verlag.

Steffen A. (1955). Begegnungen mit Rudolf Steiner. Dornach.

Steiner R. (1904). Aus der Akasha Chronik. Berlin (wyd. pol.: (1926). Kronika Akasha. Wtajemniczenie w odwieczną pamięć wszechświata. Przeł. J. Rundbaken. Warszawa: Druk Zrzeszenia Samorządów Powiatowych).

Steiner R. (1909). Wie erlangt man Erkenntnisse der höheren Welten? Berlin (wyd. pol. (1925). Jak uzyskać poznanie wyższych światów? Przeł. W. Wolański i H.K. Wilno: Wydawnictwo Koła Antropozoficznego Znicz).

Steiner R. (1910). Die Geheimwissenschaft im Umriss. Leipzig: Altmann Verlag (wyd. pol.: (1948). Wiedza tajemna w zarysie. Warszawa).

Steiner R. (1917). Von Seelenrätseln. Anthropologie und Anthroposophie. Berlin.

Steiner R. (1920). Die Kernpunkte der sozialen Frage. In den Lebensnotwendigkeiten der Gegenwart und Zukunft. Stuttgart: Verlag der Kommende Tag (wyd. pol.: (1938). Sedno kwestii społecznej. Wydano staraniem Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego w autoryzowanym przekładzie M.O. i M.W. Warszawa: Spółka „Nasza Księgarnia”.

Steiner R. (1929). Die Philosophie der Freiheit. Grundzüge einer modern Weltanschauung. Seelische Beobachtungsresultate nach naturwissenschaftlicher Methode (1. Auflage Berlin 1894). Dornach (wyd. pol.: Steiner R. (1929). Filozofja wolności. Zarys podstawy nowoczesnego poglądu na świat. Wyniki badań duszy metodą przyrodoznawczą. Z upoważnienia autora spolszczył M.K. Wołowski. Warszawa: wyd. F. Hoesick).

Steiner R. (1930). Farbenlehre. Dornach: Philosophisch-Anthroposophischer Verlag.

Steiner R. (1980). Wahrheit und Wissenschaft, GA 3, Dornach: Rudolf Steiner Verlag (1. Auflage Weimar 1892).

Steiner R. (1982). Allgemeine Menschenkunde als Grundlage der Pädagogik. GA 293. Dornach: Rudolf Steiner Verlag (wyd. pol.: (1998). Ogólna wiedza o człowieku jako podstawa pedagogiki. Wykłady wygłoszone w Stuttgarcie od 21 sierpnia do 5 września. Przeł. A. Winiarczyk. Gdynia: Wydawnictwo Genesis).

Steiner R. (1984). Philosophie und Anthroposophie. Gesammelte Aufsätze 1904-1923. Dornach.

Steiner R. (1988). Grundlinien einer Erkenntnistheorie der Goetheschen Weltanschaung mit besonderer Rücksicht auf Schiller. dornach: Rudolf Steiner Verlag (1. Auflage Berlin-Stuttgart 1886).

Steiner R. (2000). Mein Lebensgang. Eine nicht vollendete Biographie mit einem Nachwort herausgegeben von Marie Steiner 1925. Dornach/Schweiz: Rudolf Steiner Verlag.

Traub F. (1921). Rudolf Steiner als Philosoph und Theosoph von Dr. Friedrich Traub (Professor in Tübingen). Zweite Auflage. Zugleich Erwiderung auf die gleichnamige Gegenschrift, von dr. W.J. Stein. Tübingen: Verlag von J.C.B. Mohr.

Ullrich H. (2011). Rudolf Steiner. Leben und Lehre. München: C.H. Beck Verlag.

Vagedes J. (2009). Jak współcześnie dzieci uczą się kształtować swoje ciało? Zmieniona konstytucja organizmu i „nowe choroby dziecięce”. W: A. Neider (red.) Edukacja to więcej niż uczenie się. Przedszkole i szkoła w dialogu. Przeł. M. Głażewski. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Wachsmuth G. (1964). Rudolf Steiners Erdenleben und Wirken. Dornach.

Wagner A. (1991). Anthroposophen und Nationalsozialismus. Probleme der vergangenheit und Gegenwart. Flensburger Hefte, 3 (32).

Wegman I., Steiner R. (1994). Podstawy sztuki leczenia poszerzoną wiedzą duchową. Przeł. E. Waśniewska. Gdynia: Wydawnictwo Genesis.

Wehr G. (1987). Rudolf Steiner. Leben. Erkenntnis. Kulturimpuls. München.

Wehr G. (1994). Rudolf Steiner zur Einführung. hamburg: Junius Verlag.

Wehr G. (2005). Rudolf Steiner. München: diederichs Verlag.

Wilson C. (1985). Rudolf Steiner. The Man and His Vision. Wellingborough.

Wimbauer H. (1984). Die Individualität Rudolf Steiners, das offenbare Geheimnis der Anthroposophie. St. Ulrich.

Zander H. (2011). Rudolf Steiner. Die Biographie. München: Piper Verlag.

Zeylmans van Emmichoven F.L. (1961). Rudolf Steiner. Stuttgart.