„Teatr dla dzieci” a „teatr dziecięcy” z perspektywy konfiguracjonizmu Margaret Mead
Rok: 2020
Numer: 1
Strony: 136-153
DOI: 10.34767/PP.2020.01.08
Abstrakt
Koncepcja Margaret Mead uwypukla fakt, że relacja dziecko–teatr może być odczytywana w dwóch formułach. Można mówić o „teatrze dla dzieci”, w którym dziecko jest biernym odbiorcą sztuki tworzonej dlań przez profesjonalistów, lub o „teatrze dziecięcym”, w którym jest ono aktywnym/zaangażowanym (współ)twórcą widowiska teatralnego. O ile teatr dla dzieci należy głównie do dziedziny sztuki, o tyle teatr dziecięcy przynależy głównie do pedagogiki. Analiza prac Jana Dormana (twórcy spektakli dla dzieci i pedagoga teatru) i Romany Miller prowadzi do spostrzeżenia o odmiennym zaangażowaniu tych teatrów w edukację, której celem jest wszechstronny rozwój wychowanka w sferze transmisji (wartości kultury i wartości społecznych) oraz w sferze swobodnej ekspresji (będącej podstawą rozpoznania i rozwijania własnej osobowości, wyobraźni oraz twórczego myślenia). Celem niniejszego tekstu jest socjologiczno-pedagogiczna analiza obu tych fenomenów z odwołaniem do twórczości teatralnej Jana Dormana.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Kultura Szwedzka: Szwedzka Kultura Dziecięca, Biuletyn Instytutu Szwedzkiego, Sztokholm 2002.
Bishop C. (2006). Introduction. Viewers as Producers. W: tegoż (red.), Participation. London–Cambridge–Massachusetts: The MIT Press.
Cackowski Z. (1999). Przedwczesność, głód i powściągliwość. Wypowiedź w dyskusji panelowej na Zjeździe Pedagogicznym w Poznaniu. Forum Oświatowe. T. 11, 1–2 (20–21), 169–176.
Chojnacki M. (2009). Czy możliwy jest dziecięcy teatr alternatywny?. W: M. Karasińska (red.), Sztuka dla dziecka jako forma komunikacji społecznej. T. 1. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka, 201-211.
Czarnota J. (2012). Jan Dorman – pedagog w teatrze. Kultura enter. Magazyn Internetowy. Zaczerpnięte 4 lutego 2020. Strona internetowa http://kulturaenter.pl/article/jan-dorman-pedagog-w-teatrze/
de Mause L. (1980). The Evolution of Childhood. W: tegoż (red.), The History of Childhood (s. 6–13). Londyn: Routledge.
Dorman J. (1981). Zabawa dzieci w teatr. Warszawa: Wydawnictwo COK.
Dowsilas I. (red.) (2012). Napisz jak pamiętasz listy artysty (wybór materiałów). Będzin: Fundacja im. Jana Dormana.
Gopnik A., Meltzoff A.N., Kuhl P.K. (2004). Naukowiec w kołysce. Czego o umyśle uczą nas małe dzieci. Przeł. E. Haman, P. Jackowski. Poznań: Media Rodzina.
Griese H. (2001). Nowy obraz dziecka w pedagogice – koncepcja „autosocjalizacji”. W: B. Śliwerski (red.), Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XXI wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
Horbowski A. (2003). Kultura wartością edukacji. Nauczyciel i Szkoła, 1–2 (18–19), 67–75.
Jull J. (2011), Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej?. Przeł. B. Hellmann, B. Baczyńska. Warszawa: MiND.
Karasińska M. (2009). Wstęp: dziecko – inny czy toż-samy?. W: M. Karasińska (red.), Sztuka dla dziecka jako forma komunikacji społecznej. T. 2. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu.
Kehily M.J. (2008). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Przeł. M. Kościelniak. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Klus-Stańska D. (red.) (2004). Światy dziecięcych znaczeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kolankiewicz L. (2002). Kultura czynna: Prahistoria animacji kultury. W: G. Godlewski,
Kurz, A. Mancwel, M. Wójtowski (red.), Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej.
Malaguzzi L. (2003). For an Education Based on Relationships. Young Children. November, 9–12.
Mead M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Przeł. J. Hołówka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Miller R. (2017). Dialog z publicznością w teatrze J. Dormana. W: M. Szczepska-Pustkowska, E. Rodziewicz (red.), Więcej niż teatr. Sztuka zaangażowana i angażująca wychowawczo Romany Miller inspiracje dla współczesnej pedagogiki. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Miłobędzka K. (1989). Teatr Jana Dormana. Poznań: Ogólnopolski Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży.
Miłobędzka K. (2008). W widnokręgu Odmieńca. Wrocław: Biuro Literackie.
Morawska-Rubczak A., Teatr dla dzieci jest do niczego, dwutygodnik.com
Śliwerski B. (2007). Pedagogika dziecka Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Suchodolski B. (1986). Wprowadzenie. W: tegoż (red.), Edukacja kulturalna a egzystencja człowieka. Wrocław: Ossolineum.