Ponowoczesność jako posthumanistyczna kondycja społeczno-kulturowa: perspektywa pedagogiczno-socjologiczna

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ponowoczesności jako rzeczywistej kondycji społeczno-kulturowej. Z perspektywy pedagogicznej najbardziej podstawową cechą tej kondycji jest osłabienie idei człowieczeństwa, co sprawia, że adaptacyjno-emancypacyjny paradygmat edukacji utracił swoją dawną legitymizację antropologiczną. Z tego powodu podstawowe zasady uspołecznienia, wychowania i edukacji stały się w ponowoczesności „grą” znaków i sensów nastawionych na samorealizację i autokreację indywidualną. W konsekwencji uformowały się nowe sposoby pojmowania życia zarówno indywidualnego, jak i wspólnotowego. Te strukturalne zmiany stosunków społecznych będę w ostatniej części artykułu odnosił do pewnych wątków post- i transhumanizmu. Docelowo zechcę pokazać, iż ponowoczesność w pełni realizuje się w posthumanistycznej rekonfiguracji rzeczywistości społeczno-kulturowej, w której edukacja zmierza do pojednania ludzi z bytami nie-ludzkimi.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Bauman Z. (2000). Globalizacja, tłum. E . Klekot. Warszawa: PIW.

Berger P. L./Luckmann T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. J. Niżnik. Warszawa: PIW.

Derrida J. (2004). Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych. W: J. Derrida, Pismo i różnica, tłum. K. Kłosiński. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Ferrando F. (2013). Posthumanism, Transhumanism, Antihumanism, Metahumanism, and New Materialisms. Differences and Relations. Existenz. An International Journal in Philosophy, Religion, Politics, and the Arts, vol. 8, no. 26-32.

Foucault M. (2006). Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, tłum. T. Komendant. Gdańsk: Wydawnictwo słowa/obraz terytoria.

Funk R. (2005). Ich und Wir. Psychoanalyse des postmodernen Menschen. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.

Giddens A. (2012). Socjologia, tłum. O. Siara, A. Szulżycka, P. Tomanek. Warszawa: PWN.

Gogacz M. (1997). Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady Bydgoskie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Navo.

Habermas J. (2007). Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz. Kraków: TAiWPN Universitas.

Heidegger M. (1997). Powiedzenie Nietzschego „Bóg umarł”. W: M. Heidegger, Drogi lasu, tłum. J. Gierasimiuk. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Jonak Ł. (2014). Hiperhumanizm, czyli dlaczego kultura nie może wyjść poza siebie. Przegląd Humanistyczny, 1, 53-63.

Klichowski M.(2013). Cyborgizacja edukacji – próba konceptualizacji. Studia Edukacyjne, 24, 143-153.

Kopciewicz L. (2016). Cyborgizacja – emancypacja? Kulturowe wyobrażenia techniki i postępu w czasach humanizmu. Człowiek – Teraźniejszość – Edukacja, t. 19, 2(74), 139-153.

Kwaśnica R. (2007), Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Lyotard, J.-F. (1997). Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, tłum. M. Kowalska, J. Migasinski. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Lyotard J.-F. (1998). Postmodernizm dla dzieci, tłum. J. Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Melosik Z. (2011). Kultura, akademia i edukacja – modernistyczno/postmodernistyczne interpretacje. Przegląd Pedagogiczny, 1, 46-72.

Mills C. W. (2007). Wyobraźnia socjologiczna, tłum. M. Bucholc. Warszawa: PWN.

Nietzsche F. (2006). Wiedza radosna, tłum. L. Staff. Kraków: Zielona Sowa.

Rosa H. (2005). Beschleunigung. Die Veränderung der Zeitstrukturen der Moderne. Frankfurt am Main: Suhrkamp.

Rutkowski J. (2012). Zmierzch kształcenia? Wybrane implikacje pedagogiczne implikacje filozofii Leo Straussa i Erica Voegelina. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Simmel G. (2007). Konflikt nowoczesnej kultury. Wykład, tłum. W. Kunicki. W: R. Mitoraj (red.), Filozofia kultury. Wybór esejów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Stirner M. (1981). Der Einzige und sein Eigentum. Stuttgart: Reclam.

Sztompka P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.

Szymański K. (2015). Transhumanizm. Kultura i Wartości, 13, 133-152

Śliwerski B. (2015). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Impuls.

Welsch W. (1987). Unsere postmoderne Moderne. Weinheim: VCH, Acta Humaniora.

Welsch W. (2011). Zur geistigen Situation der Zeit – Ein Weckruf. Information Philosophie, 2, 8-19.

Zima P.V. (2001). Moderne/Postmoderne. Tübingen und Basel: A. Francke Verlag.