Specyfika polskiej recepcji twórczości Johanna Friedricha Herbarta
Rok: 2012
Numer: 2
Strony: 22-32
DOI: 10.34767/PP.2012.02.02
Abstrakt
Obecność twórczości Jana Fryderyka Herbarta w polskiej myśli pedagogicznej jest wybiórcza i prawie w ogóle nie są znane jej fundamenty filozoficzne, chociaż jego poglądy pedagogiczne są integralną częścią jego poglądów filozoficznych. Same poglądy filozoficzne są też nieodłącznym kontekstem odsłaniającym faktyczne intencje jego poglądów pedagogicznych. Mówiąc o wybiórczej znajomości jego twórczości, wskazać można co najmniej na dwie specyficznie polskie przyczyny takiego stanu rzeczy. Pierwszy specyficznie polski powód ma naturę lingwistyczno-translatorską, drugi zaś uznać można za wynik uwarunkowań historycznogeopolitycznych polskiej pedagogiki, a szerzej polskiej kultury i nauki. Obydwa powody są jednak ściśle ze sobą powiązane. W ostatnich latach pojawiły się jednak prace badawcze, które podejmują próbę ponownego odczytania twórczości Herbarta, jak i rewizję recepcji jego twórczości, zarówno w odniesieniu do polskiej, jak i światowej literatury przedmiotu, stanowiąc tym samym swoistą rehabilitację filozoficznego statusu pedagogiki Herbarta. Są to naukowe prace Dariusza Stępkowskiego oraz Andrzeja Murzyna. Obie prace przywracają też filozoficzny status pedagogice Herbarta, a jego samego ukazują jako myśliciela, który jest „filozofem wśród pedagogów” i „pedagogiem wśród filozofów”.
Bibliografia
Bobrowska-Nowak W., Drynda D. (red.) (1998). Słownik pedagogów polskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Danysz A. (1918). O kształceniu. Lwów: Wydawnictwo Macierzy Polskiej.
Danysz A. (1903). O wychowaniu. Lwów: Wydawnictwo Macierzy Polskiej.
Danysz A. (1921). Studia z dziejów wychowania w Polsce. Kraków: Skład Główny w Książnicy Polskiej w Warszawie.
Dylągowa H. (2000). Historia Polski 1795-1990. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Hejnicka-Bezwińska T. (2006). Recepcja Herbertowskiej koncepcji „naukowości” pedagogiki (s. 39-57). W: Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania Pedagogiki ogólnej. Warszawa: Wydaw. Salezjańskie.
Herbart J.F. (1912). Pedagogika ogólna. Tłum. T. Stera, Warszawa: Gebethner i Wolff.
Herbart J.F. (1937). Wykłady pedagogiczne w zarysie. Tłum. J. Jakóbiec. Poznań: Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne.
Herbart J.F. (1967a). Zarys wykładów pedagogicznych. Tłum. B. Nawroczyński. W: B. Nawroczyński (red.) Pisma pedagogiczne (s. 23-182 ). Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Herbart J.F. (1967b). Zbadane i naukowo wywiedzione Abecadło poglądowości według pomysłu Pestalozziego, tłum. B. Nawroczyński. W: B. Nawroczyński (red.) Pisma pedagogiczne (s. 3-6). Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Herbart J.F. (2008a). Estetyczne przedstawienie świata jako główne zajęcie wychowania. Tłum. D. Stępkowski, Pedagogika Kultury, 4, s. 13-27.
Herbart J.F. (2008b). Listy pedagogiczne albo listy o zastosowaniu psychologii w pedagogice. Tłum. D. Stępkowski, Przegląd Historyczno-Oświatowy, 3-4, s. 140-147.
Herbart J.F. (2008c). Ogólna filozofia praktyczna. Tłum. D. Stępkowski, Studia Philosophica Wratislaviensia, 3, s. 121-148.
Herbart J.F. (2008d). Wychowanie przy publicznym współudziale, tłum. D. Stępkowski, Przegląd Historyczno-Oświatowy, 3-4, s. 151-155.
Klattenhoff K., WiBmann F. (red.) Die Zerstörung der polnischen Schule durch die deutsche Besatzung 1939-1945/ Straty polskiej szkoły w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945. Universität Oldenburg: BIS-Verlag.
Murzyn A. (2004). Johann Friedrich Herbart i jego miejsce w kontekście pokantowskiej myśli idealistycznej. Kraków: Impuls.
Murzyn A. (2010). Filozofia nauczania wychowującego J. F. Herbarta. Kraków: Impuls.
Nawroczyński B. (1938). Polaka myśl pedagogiczna. Lwów – Warszawa: Książnica-Atlas.
Nawroczyński B. (1947). Współczesne prądy pedagogiczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Piskurewicz J., Stępkowski D. (red.) (2006). Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania Pedagogiki ogólnej. Warszawa: Wydaw. Salezjańskie.
Poznański K. (2006). Historia wychowania, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Sośnicki K. (1967). Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Stępkowski D. (2003). O jasnej stronie pedagogiki. Studium podstaw pedagogiki ogólnej Johanna F. Herbarta (1776-1841). Rozprawa doktorska. Warszawa: Biblioteka Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Stępkowski D. (2007). Herbart i jego myśl w Polsce. Dzieje recepcji i oddziaływań. Artes liberale. Zeszyty Naukowe Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora, 1, s. 1-33.
Stępkowski D. (2010). Pedagogika i religia. (Re)konstrukcja zapomnianego wątku na podstawie teorii Johanna F. Herbarta i Friedricha D.E. Schleiermachera. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.
Wernic H. (1868). Przewodnik wychowania. Warszawa: Gebethner i Wolf.
Wernic H. (1895). Myśli o wychowaniu i nauczaniu. Z autobiografią i portretem autora. Warszawa: Gebethner i Wolf.
Wołoszyn S. (1998). Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym. Kielce: Dom Wydawniczy STRZELEC.