Kiedy rzeczy zamieniają się w słowa

Abstrakt

W tym tekście wychodzimy od podstawowego założenia, że poprawność polityczna polega na oderwaniu słów od rzeczywistości. Wówczas takie obszary, jak wolność, tolerancja, demokracja stają się pustymi terminami. Słowo oderwane od rzeczy bowiem podlega dowolnej manipulacji. Jest to podstawowa przesłanka złudzenia, które stanowi istotę poprawności politycznej. O ile rzecz (rzeczywistość) jest miejscem, czasem doświadczenia i mocowania się, słowo oderwane od rzeczy może służyć propagandzie i dowolnej interpretacji. Słowa oderwane od rzeczy służą budowaniu ideologii. Mogą budzić lęk społeczny, służyć stygmatyzacji jednostek lub grup społecznych. Oderwanie od rzeczy oraz ideologicznie zdeterminowane znaczenie ułatwiają „znikanie” jednych słów i pojawianie się nowych. Jest to zabieg (pozornie) pewniejszy niż mocowanie się z rzeczywistością. Współczesna hermeneutyka socjologiczna dobrze opisuje zjawiska, wobec których staje „rzecz myśląca”: odczarowanie, narcyzm, krucha tożsamość (czy labilność w jej określaniu), eksperymenty z wolnością, społeczeństwo ryzyka, brak bezpieczeństwa ontologicznego. Omawiane słowa-rzeczy są tłem dla tych kategorii opisowych nowoczesności. Ich szczególne rozumienie, czy też istotna modyfikacja, stanowią kontekst dla rozwijania się kultury zideologizowanej poprawności, w której wedle zapotrzebowania nadaje się odpowiednie znaczenie słowu oderwanemu od rzeczy.

Bibliografia

Baudrillard J. (2005). Pakt jasności. O inteligencji Zła. Tłum. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Baudrillard J. (2005). O uwodzeniu. Tłum. J. Margański, Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Baudrillard J. (2009). Przejrzystość zła. Tłum. S. Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Baudrillard J. (2009). Dlaczego wszystko jeszcze nie zniknęło? Tłum. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Berlin I. (1994). Cztery eseju o wolności. Tłum. H. Bartoszewicz i in. Warszawa: WN PWN.

Giddens A. (2002). Nowoczesność i tożsamość. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.

Graebner N.A. (1992). Public Opinion and Foreign Policy: A Pragmatic View. W: W. Lasser (red.) Perspectives on American Government. Lexington: D.C. Heath and Company.

Greene G. (1986). Dream of a Strange Land. W: G. Greene, Collected Short Stories, London: Penguin Books.

Gutek G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Herbut J. (1992). Ideologia a doktryna religijna. W: A.B. Stępień, T. Szubka (red.) Oblicza dialogu. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Herbut J. (2004). Elementy metodologii filozofii. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Hudzik J. (2001). Rozum – wolność – odpowiedzialność. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Husserl E. (1982). Medytacje kartezjańskie. Tłum. A Wajs, Warszawa: PWN.

James H. (1974). Daisy Miller. Tłum. J. Olędzka. Warszawa: Książka i Wiedza.

Kołakowski L., Czy diabeł może być zbawiony? W: Znak, Rok XXXIII, Nr 327 (9), wrzesień 1981, s. 1174-1184.

Ladd E.C. (1991). The American Polity. New York London: W.W. Norton & Company.

Lipset S.M. (2008). Wyjątkowość amerykańska – broń obosieczna. Tłum. B. Piasecki. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Locke J. (1955). Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego. Tłum. B.J. Gawęcki, Warszawa: PWN.

Locke J. (1963). List o tolerancji. Tłum. L. Joachimowicz. Warszawa: PWN.

Mrożek S. (1984). Tango. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Newman J.H. (1924). Discussions and Arguments. New York: Longmans, Green and Co.

Novak M. (1999). On Cultivating Liberty. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.

O’Keeffe D. (1999). Political Correctness and Public Finance. Lancing: IEA Education and Training Unit.

Platon (1991). Państwo. Tłum. Witwicki. Warszawa: Wydawnictwo AKME.

Renaut A. (2001). Era jednostki. Przyczynek do historii podmiotowości, tłum. D. Leszczyński, Wrocław: Ossolineum.

Ricoeur P. (2006). Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. J. Margański. Kraków: Universitas.

Taylor Ch. (2001). Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Tłum. M. Gruszczyński i in. Warszawa: PWN.

Wolynski M. (1980). Permissive Education. W: Th.H. Brown, J.T. Gross (red.) Dimensions. Essays for Composition, Cambridge: Winthrop Publishers, Inc., s. 129-131.