Dziecko w szkole – szkoła w służbie dziecku

Abstrakt

Artykuł skupia się na problemie podmiotowości dziecka. Odwołuje się do trzech definicji szkoły. Celem szkoły Nowego Wychowania jest odkrywanie dziecięcej podmiotowości. Szuka ona takich sposobów działania, które umożliwiają respektowanie prawidłowości rozwojowych dziecka. Pomyślana jest jako szkoła „na miarę dziecka”. Dopiero po roku 1989 idee Nowego Wychowania mogły się spełnić. Podmiotowość dziecka jest obecnie kluczową kategorią, prowadzącą do zmian w pedagogice, edukacji i systemie szkolnym. Współczesne szkolnictwo w różnym zakresie respektuje dziecięcą podmiotowość. Należy odnotować tendencję, aby łączyć ją z różnymi strukturami społecznymi – państwem, środowiskiem lokalnym, rodziną. W rezultacie pojawiają się różne modele podmiotowości dziecka, szkolnictwa i polityki edukacyjnej.

Bibliografia

Adamski F. (1994). Poza kryzysem tożsamości – w kierunku pedagogiki personalistycznej. W: H. Kwiatkowska (red.) Ewolucja tożsamości pedagogiki. Warszawa: PTP.

Bałachowicz J. (2009). Style działań edukacyjnych nauczycieli klas początkowych. Między uprzedmiotowieniem a podmiotowością. Warszawa: WSP TWP.

Brodala M., Lisiecka A., Rudzikowski T. (2001). Przebudować człowieka. Komunistyczne wysiłki zmiany mentalności. Warszawa: Wyd. Trio.

Bruner J. (2006). Kultura edukacji. Kraków: Universitas.

Claparčde E. (2006). Pedagogika J. Deweya. W: J. Dewey, Dziecko i szkoła. Warszawa: Wyd. Żak.

Czerepaniak-Walczak M. (1995). Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjne w teorii edukacji. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe US.

Denek K. (1998). O nowy kształt edukacji. Toruń: Akapit.

Dewey J. (2006). Dziecko i szkoła. Warszawa: Wyd. Żak.

Dudzikowa M. (2001). Mit o szkole jako miejscu „wszechstronnego rozwoju” ucznia. Eseje etnopedagogiczne. Kraków: Impuls.

Feinberg W., Soltis J. F. (2000). Szkoła i społeczeństwo. Warszawa: WSiP.

Grunberger R. (1987). Historia społeczna Trzeciej Rzeszy. T. 1 i 2. Warszawa: PIW.

Gurycka A. (1989). Podmiotowość – postulat dla wychowania. W: A. Gurycka (red.) Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci i młodzieży. T. I: Wychowanek jako przedmiot działań. Warszawa: Wyd. UW.

Hejnicka-Bezwińska T. (1996). Historia wychowania (1944-1989) (oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami). Cz. IV. Kielce: Wyd. Pedagogiczne ZNP.

Heller M. (1989). Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki. Warszawa: Pomost.

Janowska A., Winiarski M., Wołczyk J. (1973). Szkoła środowiskowa. Założenia teoretyczne i wyniki sondażu diagnostycznego. Warszawa: Instytut Pedagogiki UW.

Key E. (2005). Stulecie dziecka. Warszawa: Wyd. Żak.

Klus-Stańska D., Pustkowska M. (red.) (2009). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: WAiP.

Knopp G. (2008). Dzieci Hitlera. Warszawa: Świat Książki.

Korczak J., (1994). 1907. Powszechne nauczanie. W: J. Korczak. Dzieła. T. 3/2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona.

Korczak J., (1994). Szkoła współczesna. W: J. Korczak. Dzieła. T. 3/2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona.

Król E. C., Walczak M. (wyb.) (1994). Na przełomie. Wspomnienia nauczycieli i uczniów z lat 1944-1956. Warszawa: IBE.

Kryńska E. (red.) (2004). Terror i konspiracja. Młodzież wobec indoktrynacji komunistycznej 1945-1956. Białystok: Trans Humana.

Kryńska E., Mauersberg S. W. (2003). Indoktrynacja młodzieży szkolnej w latach 1945-1956. Białystok: Trans Humana.

Kwieciński Z. (1994). Mimikra czy sternik. Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego. W: H. Kwiatkowska (red.) Ewolucja tożsamości pedagogiki. Warszawa: PTP.

Lewowicki T. (1997). Przemiany oświaty. Warszawa: Wyd. Żak.

Mendel M. (2001). Edukacja społeczna. Partnerstwo rodziny, szkoły i gminy w perspektywie amerykańskiej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Mendel M. (2007). Rodzice i nauczyciele jako sprzymierzeńcy. Gdańsk: Wyd. Harmonia.

Neill A. S. (2000). Nowa Summerhill. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.

Nowosad I. (red.) (2001). Nauczyciele i rodzice. Współpraca w wychowaniu. Zielona Góra: Wyd. UZ.

Nowosad I. (2003). Perspektywy rozwoju szkoły. Warszawa: IBE.

Nowosad I., Szymański M. (red.) (2004). Nauczyciele i rodzice. W poszukiwaniu nowych znaczeń i interpretacji współpracy. Zielona Góra-Kraków: Wyd. UZ, Wyd. AP.

Olbrycht K. (1994). Nauczyciel wobec koncepcji „wychowania dla” i wychowania do wyboru wartości. W: H. Kwiatkowska (red.) Ewolucja tożsamości pedagogiki. Warszawa: PTP.

Olubiński A. (2001). Podmiotowość roli nauczyciela i ucznia w świetle analizy opinii społecznych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Radziewicz J. (1989). Szkoła uspołeczniona i uspołeczniająca. Warszawa: Wyd. Społeczne KOS: Zespół Oświaty Niezależnej.

Rusakowska D. (1989). Janusz Korczak o szkole. Poglądy, oceny, doświadczenia. Warszawa: IBP.

Sawicki M. (1995). Dziecko jako osoba. Szkice z teorii kształcenia i wychowania. Warszawa: Semper.

Sobczak J. (1979). Recepcja idei ”Nowego Wychowania” w polskiej pedagogice okresu miedzy wojnami. Cz. II. Bydgoszcz: Wyd. WSP.

Sztompka P. (1988). Socjologiczna teoria podmiotowości. W: Podmiotowość – możliwość – rzeczywistość – konieczność. Poznań: Ośrodek Analiz Społecznych ZMW.

Szymański M. S. (1995). Die Kinderfreundebewegung in der II. Republik Polen (1918 bis 1939). Oldenburg: Universitat Oldenburg.

Śliwerski B. (2009). Problemy współczesnej edukacji. Dekonstrukcja polityki oświatowej III RP. Warszawa: WAiP.

Trempała E. (1999). Panorama pedagogiki społecznej. Bydgoszcz: Wyd. Uczelniane WSP.

Tuohy D. (2002). Dusza szkoły, o tym co sprzyja zmianie i rozwojowi. Warszawa: PWN.

Tyszkowa M. (1988). Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia. W: M. Tyszkowa (red.) Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Warszawa: PWN.

Winiarski M. (2000). Rodzina – szkoła – środowisko lokalne. Problemy edukacji środowiskowej. Warszawa: IBE.