W stronę filozofii dzieciństwa. Adultystyczna wizja dziecka i dzieciństwa z Arystotelesem w tle
Rok: 2012
Numer: 1
Strony: 35-49
DOI: 10.34767/PP.2012.01.03
Abstrakt
Dzieciństwo dawno przestało być kategorią zdefiniowaną jednoznacznie. Od chwili swego pojawienia się w obszarze kultury, na skutek różnorakich głębokich jej przemian zostało wielokrotnie zdekonstruowane. Prezentacja tej kategorii z pominięciem owej wielości i pulsowania znaczeń, które towarzyszą jej istnieniu od stuleci, jest dziś prawie niemożliwe. Możliwości odczytania tych sensów i znaczeń dostarcza filozofia dzieciństwa (rozumiana jako prolegomena do każdej przyszłej filozofii dziecka). Celem niniejszego tekstu jest ukazanie jednego z możliwych filozoficznych odczytań adultystycznej wizji dziecka i dzieciństwa, której początki sięgają Arystotelesowego obrazu człowieka. To dziedzictwo do dziś wpływa na społeczno-kulturowe sposoby myślenia o dziecku i dzieciństwie, chociaż równolegle funkcjonują inne ich odczytania, akcentujące izonomiczny i/ lub autonomiczny charakter relacji między dziećmi i dorosłymi.
Bibliografia
Anzenbacher A. (1987). Wprowadzenie do filozofii, J. Zychowicz (tłum.). Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
Buliński T. (2003). Dzieciństwo jako getto: nowożytny obraz dziecka. Dziecko krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka, 4, s. 1-17.
Freud Z. (1950). Totem and Taboo. London: Routledge & Kegan Paul.
Garbarino J., Stott F. M. and Faculty of the Erikson Institute (1992). What Children Can Tell Us. Eliciting, Interpreting, and Evaluating Critical Information from Children. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Jacyno M., Szulżycka A. (1999). Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Key E. (1905). Stulecie dziecka (wstęp i tłumaczenie I. Moszczeńska). Warszawa: Nasza Drukarnia.
Klus-Stańska D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń – poszukiwanie kontekstów teoretycznych. W: D. Klus-Stańska (red.) Światy dziecięcych znaczeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 15-38.
Klus-Stańska D. (2010). Kogo pytać o teraźniejszość? Refleksje o szkole z inspiracji Margaret Mead. W: M. Szczepska-Pustkowska, A. Kożyczkowska, M. Lewartowska-Zychowicz (red.) Przestrzenie teraźniejszości i ich społeczno-edukacyjne sensy. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 172-186.
Kohlberg L. (1984). Essays on Moral Development. Vols. I, II. San Francisco: Harper & Row.
Korczak J. (1978). Pisma wybrane. T. I. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Matthews G.B. (2006). A Philosophy of Childhood. Bloomington: The Poynter Center for the Study of Ethics and American Institutions, Indiana University.
Mead M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, J. Hołówka (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Melosik Z. (1996). Tożsamość, ciało, władza. Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne. Poznań-Toruń: Wydawnictwo EDYTOR s.c.
Ostasz L. (2000). W kręgu filozofii dziecięcości. Kultura i Edukacja, 1-2, s. 51-62.
Piaget J. (1933). Children’s Philosophies. W: C. Murchison (red.) A Handbook of Child Psychology. Wyd. 2. Woecester: Clark University Press.
Piaget J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Warszawa: PWN.
Piaget J. (1968). The Mental Development of the Child. W: D. Elkind (red.) Six Psychological Studies, New York: Vintage Books.
Rodziewicz E. (1993). Od pedagogiki ku pedagogii. W: E. Rodziewicz, M. Szczepska-Pustkowska (red.) Od pedagogiki ku pedagogii. Toruń: Wydawnictwo „Edytor”, s. 13-26.
Shahar S. (1990). Childhood in the Middle Ages. London: Routledge.
Rousseau J. J. (1955). Emil, czyli o wychowaniu, W. Husarski (tłum.). T. 1 i 2. Wrocław: Ossolineum.
Saner H. (1988). Kinder sind auch Menschen. Formen der Erziehung angesichts der natürlichen Dissidenz des Kindes und der Idee der Menschenrechte. Vortag anlässlich der Jahresversammlung des Formus Schweizerischer Elternorganisationen (FSEO). Bern; Pod. za: Śliwerski B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Pedagogika GWP.
Szczepska-Pustkowska M. (2004). Uczenie się od dziecka jako outsidera. Ars Educandi. T. IV, s. 229-247.
Szczepska-Pustkowska M. (2005). Socjalizujący strumień pamięci dzieciństwa: dzieciństwo jako trwanie. Problemy Wczesnej Edukacji, 2, s. 41-51.
Szczepska-Pustkowska M. (2009). Kategoria dziecka i dzieciństwa w nowożytnej myśli pedagogicznej, W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.) Pedagogika wczesnoszkolna – dylematy, problemy, rozwiązania. Warszawa: WAiP, s. 79-122.
Szczepska-Pustkowska M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Kraków: Impuls.
Szycówna A. (1925). Jak badać umysł dziecka? (O studiach i metodach psychologii dziecka). Wyd. III z przedmową T. Jaroszyńskiego. Warszawa: Księgarnia J. Lisowskiej.
Śliwerski B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Pedagogika GWP.
Tatarkiewicz W. (1988). Historia filozofii. T. I. Warszawa: PWN.
Tazbir J. (1995). Stosunek do dziecka w okresie staropolskim. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 3, s. 35-42.
Tillmann K.-J. (1996). Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Turner S., Matthews G. B. (red.) (1998). The Philosopher’s Child. Rochester, NY: University of Rochester Press.
Wrong D. H., (1984). Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej. W: E. Mokrzycki (wybór i wstęp) Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. Warszawa: PIW, s. 44-70.