Bez rodziców, bez domu... Okupacyjna codzienność dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego w latach 1942-1943 (wybrane aspekty)

Abstrakt

Wojenne losy dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny związane są z dystryktem warszawskim. Zaangażowanie, determinacja i bezinteresowność w niesieniu pomocy od pierwszych chwil po przybyciu transportów z dziećmi (i starcami) przyczyniła się do ocalenia wielu istnień ludzkich. Katastrofalny stan zdrowotny dzieci powodował konieczność udzielenia im natychmiastowej pomocy medycznej i sanitarnej (również w szpitalach warszawskich). Dzieci te objęto szczególną troską, zapewniając im schronienie i opiekę głównie w rodzinach zastępczych przez wiele miesięcy, aż do zakończenia wojny. Kontrole warunków bytowych stwarzały czasem konieczność umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczych. Zwracano przy tym uwagę, czy nie są one wykorzystywane do prac fizycznych (głównie na wsiach). Podczas pobytu w rodzinach zastępczych bywało, iż nawiązywała się między dziećmi a opiekunami silna więź emocjonalna. Odnotowano też przypadki nadopiekuńczości opiekunów. Tam, gdzie było to możliwe, objęto dzieci powszechnym obowiązkiem szkolnym.

Bibliografia

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zespół: Rada Główna Opiekuńcza, sygn. 506, k. 87; sygn. 687, k. 191; sygn. 777: k. 3, 160; sygn. 787, k. 164.

Brzozowska H. (1993). Nasza dziwna grupa ZWZ-AK. Kraków: WAM.

Kozaczyńska B. (2006). Losy dzieci z Zamojszczyzny wysiedlonych do powiatu siedleckiego w latach 1943-1945. Siedlce: Wyd. „Tutajteraz”.

Kozaczyńska B. (2011). Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny. Losy dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszwskiego 1942-1945. Siedlce: Wyd. „Tutajteraz”.

Kuzańska-Obrączkowa M. (1975). O dzieciach z Zamojszczyzny w powiecie garwolińskim. W: S. Tazbir (red.) W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939-1944 (s. 146-147). Warszawa: PIW.

Lenar A. (1983). Szczęśliwy człowiek. Kurier Polski, 123, (b. n. s.).

Madajczyk Cz. (1979) (red.). Zamojszczyzna – Sonderlaboratorium SS. Zbiór dokumentów polskich i niemieckich z okresu okupacji hitlerowskiej. T. I. Warszawa: LSW.

Mańkowski Z. (1978). Między Wisłą a Bugiem 1939-1945. Lublin: Wyd. Lubielskie.

Opitz I. (1985). Wspomnienia z 1942-1945 r. Nowy Dwór Gdański (maszynopis).

Piekarski M. (1979). Tak zapamiętałem. Wspomnienia z lat 1939-1945. Warszawa: PIW.

Pilichowski Cz. (1979). Obozy i ośrodki przymusowego odosobnienia. W: Cz. Pilichowski (red.) Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945 (s. 52). Warszawa: PWN.

Prochenka J. Podlasie dla Zamojszczyzny. Siedlce (maszynopis niedatowany, złożony na I Ogólnopolski Konkurs na pamiętniki seniorów dla członków Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Seniorów pod patronatem „Dziennika Wieczornego” w Bydgoszczy. Zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej w Siedlcach).

Rago D. (1968). Byłem w transporcie dzieci Zamojszczyzny. Kurier Lubelski, 104, s. 2.

Socha M. (2004). Moje wspomnienia z czasów okupacji hitlerowskiej po wybuchu II wojny światowej i pacyfikacji Zamojszczyzny w latach 1940-1945. Sitaniec (maszynopis).

Ślaski J. (1990). Polska walcząca. Warszawa: PAX.

Tarasiewicz K. (1971). Kawa po warszawsku. Dzieje firmy „Pluton”. Warszawa: GIW.

Woźniak Z. (2009). Moje wspomnienia z lat okupacji niemieckiej 1939-45. Łódź (maszynopis).