Dzieciństwo galicyjskie na początku XX wieku w świetle chłopskiej literatury pamiętnikarskiej

Abstrakt

Chłopska literatura pamiętnikarska jest cennym dokumentem przemian, które następowały na przestrzeni lat w galicyjskich wsiach. Opisy wiejskiego życia i obyczajów są źródłem wiedzy o ówczesnej kulturze, świadomości narodowej, życiu duchowym ludności. Jako szczególnie cenne uznać można między innymi publikacje pisarzy ludowych: Romana Turka, Walentego Kunysza, Jana Stryczka i innych. W swoich pracach zamieszczają oni wspomnienia sięgające najmłodszych lat, dając tym samym wyobrażenie galicyjskiego dzieciństwa z początków XX wieku. Nakreślony w artykule obraz dzieciństwa, w świetle wspomnień różnych autorów, rysuje się ponuro i smutno. Już od najwcześniejszych lat galicyjskie dzieci chłopskie musiały ciężko pracować w gospodarstwie, często były niedożywione, brudne, chore, bez możliwości systematycznej edukacji. Dzieci szybko wkraczały w świat dorosłych z wszystkimi jego troskami, kłopotami, a czasem i okrucieństwem. Dzieciństwo nie trwało czasami długo, bo wcześnie kończyła je śmierć, z różnych powodów. Bogata literatura pamiętnikarska doskonale przybliża specyfikę galicyjskiego dzieciństwa.

Bibliografia

Baranowski B. (1910). Szkolnictwo ludowe w Galicji w swym rozwoju od 1868 do 1909, z uwzględnieniem stosunków higienicznych. Rodzina i Szkoła, 17 i 18, s. 258.

Bujak F. (1908). Galicya. T. 1. Lwów: H. Altenberg.

Chałasiński J. (1984). Młode pokolenie chłopów. T. 1, 2, 3, 4. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Dąbrowska M. (1969). Pamiętniki młodzieży wiejskiej 1918-1939. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Fołta W. (1987). Życie własnego nadania. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Gawron W. (1986). Wspomnienia z Limanowszczyzny. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Głąbiński S., (1909). Stosunki społeczne i ekonomiczne w Galicji. W: K. Wojciechowski (red.) Polska, obrazy i opisy. T. II. Lwów: Macierz Polska.

Kunysz W. (1973). Wścibski i Wrazicki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Kuraś F. (1925). Przez ciernie żywota. Częstochowa: Księgarnia A. Gmachowskiego.

Landy-Tołwińska J., Ligocki H., Kasperowicz H. (1968). Pamiętniki samouków. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Magryś F. (1987). Żywot chłopa działacza. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Mędrzecki W., Rudnicki Sz., Żarnowski J. (2003). Społeczeństwo polskie w XX wieku. Warszawa: Instytut Historii PAN.

Momidłowski W. (1912). O śmiertelności dzieci w Galicji i sposobach jej zwalczania. Kraków: Nakł. autora.

Pigoń S. (1983). Z Komborni w świat. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Romer E., Weinfeld I. (1917). Rocznik Polski, tablice statystyczne, tabl. 78 i 80. Kraków: Gebethner i Wolff.

Rusinek M. (1969). Opowieści niezmyślone dawne i nowe. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.

Ruszkiewicz H., Wiloch B., (red), (1962). Nowe pamiętniki chłopów. Warszawa: Książka i Wiedza.

Seweryn T. (1960). Polskie zabawki ludowe. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.

Słomka J. (1983). Pamiętniki włościanina. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Stryczek J. ( 1984). Chłopskim piórem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Turek R. (1973). Moja mama, ja i reszta. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Witos W. (1981). Moje wspomnienia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.