Tradycyjne i nowatorskie myślenie o dziecku w poradnikach wychowawczych z okresu Drugiej Rzeczypospolitej

Abstrakt

W okresie Drugiej Rzeczypospolitej na polskim rynku ukazało się ponad sto poradników wychowawczych dla rodziców. Reprezentowały one dwa odrębne nurty myślenia o dziecku – konserwatywne oraz nowatorskie. Pierwszy z nich przedstawiał dziecko jako istotę „niepełną”, „niedojrzałą”, pretendującą dopiero do stania się wartościowym człowiekiem – dorosłym. Głównym celem wychowania było kształtowanie moralności, a karność i dyscyplinę uważano za skuteczny środek umożliwiający jego osiągnięcie. Drugi z nurtów, wywodzący się z idei Nowego Wychowania, prezentował skrajnie odmienny sposób pojmowania dziecka i dzieciństwa. Uznano swoistość struktury psychicznej i odrębność dynamiki rozwojowej dziecka. Dzieciństwo stało się czasem wartościowym; dziecko zyskało prawo do przeżywania teraźniejszości zgodnie z indywidualnymi potrzebami i możliwościami rozwoju.

Bibliografia

Adamski J.S. (1918). W imię ojczyzny Polskim rodzinom). Poznań: Wyd. Księgarnia Św. Wojciecha.

Berthier J. (1928). Matka według serca bożego, czyli obowiązki matki chrześcijańskiej. Górka Klasztorna: Nakładem XX Misjonarzy Św. Rodziny.

Borowski M. (1918). Ogólne zarysy wychowania narodowego. Warszawa: Wyd. M. Arcta.

Borudzka W. (brw.). Kalendarz dziecka i matki na lata 1929 i 1930. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Bluszcz.

Brodowski F., Brodowska T. (1925). Kobieta w rodzinie. Szkic moralności praktycznej naszych matek. Warszawa: Wyd. Gebethnera i Wolffa.

Bross S. (1935). Miłość, małżeństwo, rodzina. Poznań: Nakładem Naczelnego Instytutu Akcji Katolickiej.

Chmaj L. (1962). Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku (s. 12). Warszawa: PZWS.

Chmieleńska I. (1936). Kara w wychowaniu. Warszawa: Wyd. Polskiego Towarzystwa Higienicznego w Warszawie.

Dąbrowski P. (1933). Wychowanie dzieci i młodzieży. W: S. Łempicki (red.) Encyklopedia wychowania. T. 1. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Demolins E. (1900). Nowe wychowanie. Warszawa: Wyd. E. Wende i S-ka.

Foerster F. (1909). Wychowanie człowieka. Warszawa: Gebethner i Wolff.

Głosy Katolickie rocznik XXXII nr 384 (1932). Jak wychowywać? Kraków: Wyd. Księży Jezuitów.

Grzędzielska M. (1938). O wychowaniu dziewcząt. Lwów: Lwowska Biblioteczka Pedagogiczna.

Henderson C.H. (1925). Nowe wychowanie. Warszawa: Wyd. Gebethnera i Wolffa.

Hilgenheger N. (1999). Johann Friedrich Herbart (1776-1841). Kwartalnik Pedagogiczny, 3-4, s. 11-12.

Jakubiak K. (2000). Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku – do 1939 roku. W: K. Jakubiak, A. Winiarz (red.) Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Bydgoszcz: Wyd. Uczelniane WSP.

James W. (1922). Pogadanki psychologiczne. Warszawa: Wyd. Arct M.

Key E. (1928). Stulecie dziecka. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Klimowicz T. (1936). Jak się rozwija psychika dziecka? Warszawa: Nasza Księgarnia.

Kmiecik I. (1928). Praktyczne wskazówki o wychowaniu dziecka: książka dla rodziców i wychowawców. Lwów: Wyd. Klasztor Braci Mniejszych.

Korczak J. (1929). Jak kochać dziecko: internat, kolonie letnie. Warszawa: Wyd. Mortkiewicz.

Marciszewska-Posadzowa S. (1937). Matka. Fundamenty wychowania moralnego. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.

Pabst A. (1919 ). Wychowanie praktyczne. Warszawa: Druk „Rola”.

Plater-Zyberkówna C. (1903). Kilka myśli o wychowaniu w rodzinie. Warszawa: Druk Piotra Laskauera i S-ki.

Rondthaler A. (1930). Czego szkoła oczekuje od rodziców. Lwów- Warszawa: Książnica- Atlas.

Sobczak, J. (1998). Nowe Wychowanie w polskiej pedagogice okresu Drugiej Rzeczypospolitej (1928-1939). Bydgoszcz: WSP.

Studencki S. M. (1933). Jak obserwować dzieci: metodyka i program obserwacji systematycznych oraz wskazówki dla nauczycieli, rodziców i wychowawców. Warszawa: Wyd. Nasza Księgarnia.

Sully J. (1905). Psychologia wychowawcza. Warszawa: Nakładem Księgarni Naukowej.

Sully J. (1926). Dusza dziecka. Warszawa: Wyd. Księgarnia J. Lisowskiej.

Szczepska- Pustkowska M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji) (s. 65-66, 70, 98). Kraków: Impuls.

Szenajch W. (1918). Rady dla matek. Warszawa: Wyd. Wydziały Opieki Państwowej nad Dzieckiem i Matką.

Szteinbokówna E. (1930). Współpraca domu ze szkołą. Lwów: Wyd. Książnica-Atlas.

Szymczak K. (2011). Działalność Oficyny Wydawniczej „Książnica-Atlas” na rzecz szkoły i edukacji w latach 1924-1939. W: K. Jakubiak, T. Maliszewski (red.) W kręgu dorobku edukacyjnego II Rzeczypospolitej. Kraków: Impuls.

Śliwerski B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: GWP.

Śliwiński F. (1926). Oddziaływanie wychowawcze na młodzież w wieku szkolnym. Warszawa: Drukarnia Państwowa.

Warol A. (1935). Rodzice i dzieci. Nauki i przykłady. Kraków: Wyd. Księży Jezuitów.

Włodarski J. (1933). Karność w wychowaniu dzieci i młodzieży. W: S. Łempicki (red.) Encyklopedia wychowania. T. 1. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Zamoyska J. (1937). O wychowaniu. Poznań: Naczelny Instytut Akcji Katolickiej.

Ziemnowicz M. (1927). Problemy współczesnego wychowania. Warszawa- Kraków: Wyd. J. Mortkowicza.

Zienkowski W. W. (1929). Psychologia dziecięctwa. Lwów- Warszawa: Książnica- Atlas.

Żulińska B. (1933). Obowiązki Polki. Lwów: Wyd. Biblioteka Religijna.