Wymiary u/formowania kompetencji komunikacyjnych nauczycieli – refleksja nad edukacją

Abstrakt

Wyniki badań w zakresie jakości kompetencji komunikacyjnych nauczycieli oraz analiza ich uwarunkowań w odniesieniu do założeń konstruktywizmu, interakcyjnej teorii komunikacji oraz teorii socjologii wiedzy, stanowią punkt wyjścia do refleksji nad edukacją nauczycieli. Tekst jest rozwinięciem tezy, że rozdźwięk między wiedzą o edukacji a praktyką edukacyjną, wyraża się w niskiej jakości kompetencjach komunikacyjnych nauczycieli i wynika z zachwiania równowagi pomiędzy możliwościami zdobywania przez kandydatów na nauczycieli doświadczeń bezpośrednich i pośrednich. Budują one świadomość nauczycielską, na którą składa się wiedza (co wiem) i styl poznawczy (jak wiem). Kompetencje komunikacyjne mogą uformować się tylko podczas przenikania się obu rodzajów doświadczeń w toku własnej edukacji nauczycieli. Edukacja nauczycieli, podczas której można mówić o procesie u/formowania kompetencji komunikacyjnych, zachodzi w dwóch wymiarach: formalnym i biograficznym. Pierwszy wyraża się w treściach zawartych w programach kształcenia, drugi wymiar stanowią osobiste doświadczenia uczących się. W artykule zawarte zostały propozycje zmian w podejściu do edukacji nauczycieli, uwzględniające włączenie wymiaru biograficznego w proces stawania się nauczycielem.

Bibliografia

Blumer H. (1984). Społeczeństwo jako symboliczna interakcja. W: E. Mokrzycki (red.) Kryzys i schizma. T. 1. Warszawa: PIW.

Bohnsack R. (2004). Metoda dokumentarna – od koniunktywnego zrozumienia do socjogenetycznej interpretacj. W: S. Krzychała (red.) Społeczne przestrzenie doświadczenia (s. 17-35). Wrocław: Wydawnictwo DSW.

Bohnsack R., Schäffer B. (2004). Koniungtywne doświadczenia i media – ku dokumentarnej rekonstrukcji kategorii pokolenia. W: S. Krzychała (red.) Społeczne przestrzenie doświadczenia (s. 131-151). Wrocław: Wydawnictwo DSW.

Dylak S. (2000). Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli. W: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (red.) Współczesność a kształcenie nauczycieli. Warszawa: WSP ZNP.

Hejnicka-Bezwińska T. (2000). O zmianach w edukacji, konteksty, zagrożenia, możliwości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. K. Wielkiego.

Malinowska J. (2008). Kompetencje komunikacyjne nauczycieli jako wyznacznik poczucia podmiotowości uczniów w szkole. Diagnoza – biograficzny wymiar ich u/formowania. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.

Maynz H., Holm K., Hübner P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN.

Schütz A. (2008). O wielości światów. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.

Stasiakiewicz M. (1999). Twórczość i interakcja, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Urbaniak-Zając D., Piekarski J. (2001). Badania jakościowe – uwagi wprowadzające. W: D. Urbaniak-Zając, J. Piekarski (red.) Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych. Studia i materiały (s. 13-31). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Zemło M. (2006). Pragmatyczny model socjologii wiedzy. W: P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.) Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy (s. 25-37). Lublin: Wydawnictwo UMCS.