„Świat życia codziennego” jako źródło wiedzy pedagogicznej
Rok: 2009
Numer: 2
Strony: 5-19
DOI: 10.34767/PP.2009.02.01
Abstrakt
Kategoria „świata życia codziennego” (Lebenswelt) opiera się na założeniu, że wszelki, źródłowy i prawdziwy, początek „w zdobywaniu poznania jest nienaukowy”. Kategoria ta jest więc swoistą rehabilitacją i dowartościowaniem „przednaukowego doświadczenia”. Wyeksponowanie znaczenia „świata życia codziennego” na gruncie pedagogiki ściśle związane jest ze stanowiskami pedagogicznymi o profilu fenomenologicznym i badaniami pedagogiczno-antropologicznymi. Jednym z kluczowych przedmiotów zainteresowania takich badań jest też fenomen dzieciństwa, a przyjęcie perspektywy „świata życia codziennego” wyraża się tu w tym, by „wchodzić” w „świat”, w którym żyją dzieci – odkrywać go, uczyć się go i w ten sposób odkrywać zadania i problemy z tego „świata” się wyłaniające. To, w jaki sposób dziecko postrzega otaczający świat można bowiem porównać do obrazów widzianych w kalejdoskopie, które ukazują się nam w swej rozmaitości i zmienności. Teoria pedagogiczna powinna koncentrować się zatem na badaniu dziecięcego widzenia świata, przezwyciężając antropologiczną perspektywę, która skoncentrowana jest na „świecie dorosłych”. Praktyka zaś powinna się opierać na towarzyszeniu dziecku, stwarzaniu atmosfery zaufania i współdziałania.
Bibliografia
Ablewicz K. (1999). Wiedza pedagogiczna w perspektywie fenomenologicznej. W: J. Gnitecki, S. Palka (red.) Perspektywy i kierunki rozwoju pedagogiki. Kraków - Poznań: PTP.
Ablewicz K. (2001). Pedagogika antropologiczna, czyli pytania spoza alternatywy. W: B. Śliwerski (red.) Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XX wieku (s. 47-57). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Ablewicz K. (2002). Człowiek jako metodologiczny problem pedagogiki. Horyzonty Wychowania, 1, s. 85-105.
Ablewicz K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Kraków: Wyd. UJ.
Ablewicz K. (2004). Codzienność i fenomenologia – metodologiczne uwagi pedagoga. W: S. Palka (red.) Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych (s. 301-312). Kraków: Wyd. UJ.
Ablewicz K. (2006). Miejsce badań fenomenologicznych w poznawaniu sytuacji wychowawczych. W: D. Kubinowski, M. Nowak (red.) Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie. Kraków: Impuls.
Bęben D. (2003). Perspektywy fenomenologii Hedwig Conrad-Martius i rozłam fenomenologii. W: Cz. Głombik, A. J. Noras (red.) Wokół badań logicznych. W stulecie ukazania się dzieła Edmunda Husserla (s. 156-167). Katowice: Wyd. UŚ.
Bell D. (1993). Husserl. London and New York: Routledge.
Bollnow O. F. (1983). Anthropologische Pädagogik. Stuttgart: Bern.
Bollnow O. F. (1989). The Pedagogical Atmosphere, trans. M. van Manen. Phenomenology and Pedagogy, 7, s. 5-63.
Bollnow O. F. (1993). Rozumienie krytyczne. W: Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki. Tłum. G. Sowiński (s. 163-178). Kraków: Wyd. Naukowe PAT.
Filek J. (2001). Fenomenologia wychowania. W: J. Filek, Filozofia jako etyka (s. 82-120). Kraków: Wyd. Znak.
Gurwitsch A. (1989). Problemy świata przeżywanego. W: Z. Krasnodębski (red.) Fenomenologia i socjologia (151-160). Warszawa: PWN.
Huebner D. (1984). The Rearch for Religious Metaphors in the Language of Education. Phenomenology and Pedagogy, 2 (2), s. 112-123.
Husserl E. (1993). Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia. Tłum. J. Sidorek. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.
Ingarden R. (1974). Wstęp do fenomenologii Husserla. Warszawa: PWN.
Ingarden R. (1998). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Krüger H.-H. (2005). Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu. Tłum. D. Sztobryn, Gdańsk: GWP.
Langeveld M. J. (1961). Naukowy charakter pedagogiki. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, s. 83-90.
Langeveld M. J. (1983). Reflections on Phenomenology and Pedagogy. Phenomenology and Pedagogy, 1(1), s. 5-10.
Langeveld M. J. (1984). How Does the Child Experience the World of Things? Phenomenology and Pedagogy, 2(3), s. 215-223.
Langeveld M. J. (1987). What is the Meaning of Being and Having a Father? Phenomenology and Pedagogy, 5(1), s. 5-21.
Lippitz W. (1986). Understanding Children, Communicating With Children: Approaches to the Child Within Us, Before Us, and With Us. Phenomenology and Pedagogy, 4 (4), s. 56-65.
Lippitz W. (1990). Ethics as Limits of Pedagogical Reflection. Phenomenology and Pedagogy, 8, s. 49-60.
Lippitz W. (2005). Różnica i obcość. Studia fenomenologiczne w obrębie nauki o wychowaniu. Tłum. A. Murzyn. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Loch W. (1986). Possibilities of the Father Role. Phenomenology and Pedagogy, 4(3), s. 66-77.
Meyer-Drawe K. (1986). Kaleidoscope of Experiences: The Capability to be Surprised by Children. Phenomenology and Pedagogy, 4 (3), s. 48-55.
Meyer-Drawe K. (1997). Education. W: L. Embree (eds.) Encyclopedia of phenomenology (s. 157-162). Dordrecht/ Boston/ London: Kluwer Academic Publishers.
Patočka J. (1993). Filozofia kryzysu nauki według Edmunda Husserla i jego koncepcja fenomenologii „świata przeżywanego”. Tłum. J. Zychowicz. W: Z. Krasnodębski, K. Nellsen (red.) Świat przeżywany (s. 25-47). Warszawa: PIW.
Pulkowska M. (1979). Otto Friedrich Bollnow – filozof zaufania do świata. Znak, 11, s. 1179-1187.
Spiegelberg H. (1994). The Phenomenological Movement. A Historical Introduction, Dordrecht/ Boston/London: Kluwer Academic Publischers.
Waldenfels B. (1993). Pogardzona doxa. Husserl i trwający kryzys zachodniego rozumu. Tłum. D. Lachowska. W: Z. Krasnodębski, K. Nellsen (red.) Świat przeżywany (s. 103-129). Warszawa: PIW.
Waldenfels B. (1999). Fenomenologia z punktu widzenia ejdetycznego, transcendentalnego i strukturalnego. W: S. Czerniak, J. Rolewski (red.) Studia z fenomenologii niemieckiej (s. 73-99). Toruń: Wyd. UMK.
Waldenfels B. (2003). Zradykalizowane doświadczenie, tłum. A. Przyłębski. Fenomenologia, 1, s. 31-34.