Wychowanie ku wolności i w wolności. Kategoria androgynii szansą autentycznej autokreacji

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę diagnozy zasadności i kondycji idei wolności na niwie procesów wychowawczych, w odniesieniu do specyfiki i rygorów narzucanych przez wielowymiarową i wciąż dezaktualizująca się/ ewoluującą i fluktuującą rzeczywistość społeczno-kulturową (trans- i interkulturową). Autorka stoi na stanowisku, iż postulat wolności możliwy jest do realizowania, kiedy stanie się holistycznym imperatywem działania, mającym swe wyraźne odzwierciedlenie na wszystkich poziomach procesów wychowawczych i socjalizacyjnych (od hidden curriculum, osobistych teorii nauczycieli i rodziców począwszy na programach nauczania kończąc). Tak rozumiana wolność powinna w efekcie wyposażyć wychowanka w umiejętności i kompetencje otwierające mu drogę do swobodnej, niezawisłej (od binarnie spolaryzowanych standardów ustanawianych a priori przez instytucjonalnych decydentów ery kultury neopatriarchalnej) autokreacji, w kierunku osiągania pełni swego humanum, w synergii do indywidualnych predyspozycji, potrzeb, możliwości i celów. Jako że największe restrykcje w toku procesów wychowawczych nakładane są na konstruowanie tożsamości płciowej/rodzajowej (gender) artykuł ten dotyczy kategorii androgynii i jej obecności – a raczej banicji – z obszaru dyskursów edukacyjnych współczesnej teorii i praktyki wychowania.

Bibliografia

Badinter E. (1993). XY tożsamość mężczyzny. Warszawa: Wydawnictwo WAB.

Babbie E. (2004). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: WN PWN.

Benner D. (2006). Pedagogika ogólna. W: B. Śliwerski (red.) Pedagogika: podstawy nauk o wychowaniu. T. 1 (s. 115-193). Gdańsk: GWP.

Berner H. (2006). Współczesne kierunki pedagogiczne. W: B. Śliwerski (red.) Pedagogika: podstawy nauk o wychowaniu. T. 1 (s. 195- 277). Gdańsk: GWP.

Brannon L. (2002). Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni, podobni czy różni. Gdańsk: GWP.

Buczykowski A. (1997). Dwa różne światy, czyli jak socjalizuje się dziewczynkę i chłopca. W: J. Brach-Czaina (red.) Od kobiety do mężczyzny i z powrotem. Rozważania o płci w kulturze. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.

Butler J. (2003). Imitacja i nieposłuszeństwo płciowe. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 1(3), s. 89-109.

Drożdż A. (2000). Mity i utopie pedagogiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Fromm E. (2002). Miłość, płeć i matriarchat. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Głuszek M. (2000). Mit o Androgonie we współczesności. Redefinicja tradycyjnego pojęcia kobiecości i męskości. Nieopublikowana praca magisterska. Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Górniewicz J. (2000). Teoria wychowania w zarysie. Biskupiec: Wydawnictwo „Gryf”.

Iwasiów I. (2004). Gender dla średnio zaawansowanych: wykłady szczecińskie. Warszawa: Wydawnictwo WAB.

Judycki S. (2005). Wolność i wychowanie. W: P. Dehnel, P. Gutowski (red.) Filozofia a pedagogika: studia i szkice (s. 56-65). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Kalinowska E. (1995). Wizerunki dziewcząt i chłopców w podręcznikach szkolnych. Kwartalnik Pedagogiczny, 1-2, s. 219-153.

Kawula S. (2004). Człowiek w relacjach socjopedagogicznych. Toruń: Wydawnictwo Akapit.

Kluczyńska A. (2001). Męskość, kobiecość, androginia. Niebieska Linia, 4.

Kolberg L., Mayer R. (2000). Rozwój jako cel wychowania. W: Z. Kwieciński (red.) Alternatywy myślenia o/dla edukacji (s. 21-65). Warszawa: Wydawnictwo IBE.

Kopciewicz L. (2003). Polityka kobiecości jako pedagogika różnic. Kraków: „Impuls”.

Kopciewicz L. (2005). Kobiecość, męskość i przemoc symboliczna. Kraków: „Impuls”.

Lipsitz-Bem S. (2002). Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: GWP.

Łaciak B. (1995). Dziewczynki i chłopcy w relacjach społecznych. Kwartalnik Pedagogiczny, 1-2, s. 283-299.

Łobocki M. (2005). Teoria wychowania w zarysie. Kraków: „Impuls”.

Marody M., Giza-Poleszczuk A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Melosik Z. (2005). Pedagogika postmodernizmu. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.) Pedagogika: podręcznik akademicki. Tom 1 (s. 452-464). Warszawa: PWN.

Melosik Z. (2003a). Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Poznań.: Wydawnictwo Volumin.

Melosik Z. (2003b). Kultura popularna jako czynnik socjalizacji. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.) Pedagogika: podręcznik akademicki. T. 2 (s. 68-93). Warszawa: PWN.

Moir A., Jessel D. (2003). Płeć mózgu. Warszawa: PIW.

Neill S. A.(1991). Summerhill. Katowice: Almaprint.

Shields S. A. (2004). Mówiąc od serca. Płeć i społeczny wymiar uczuć. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Strykowska M. (1991). Tożsamość płciowa kobiet a ich funkcjonowanie zawodowe. Przegląd Psychologiczny, 1, s. 123-135.

Szkudlarek T., Śliwerski B. (2000). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków: „Impuls”.

Szczukiewicz P. (1998). Rozwój psychospołeczny a tożsamość. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Śliwerski B. (2004). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: „Impuls”.

Śliwerski B. (2005). Pedagogika negatywna. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.) Pedagogika: podręcznik akademicki, T. 1 (s. 436-451). Warszawa: WN PWN

Śliwerski B. (2007). Wychowanie. Pojęcie – znaczenia – dylematy. W: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.) Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. T. 1 (s. 25-76). Gdańsk: GWP.

Włodarski Z., Hankała A. (2004). Nauczanie i wychowanie jako stymulacja rozwoju człowieka. Warszawa-Kraków: „Impuls”.

Vedfelt O. (1996). Kobiecość w mężczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.

Zwoliński A. (2006). Seksualność w relacjach społecznych. Kraków: Wydawnictwo WAM.