Pokolenia młodzieży - próba konceptualizacji

Abstrakt

Celem tekstu jest ukazanie dyskursu o pokoleniach młodzieży, obecnego od co najmniej czterech dekad w naukach społecznych i humanistycznych. Przyjęta w niniejszym tekście cezura czasowa nie jest przypadkowa. Od połowy lat 60. młodzież urosła bowiem do rangi fenomenu społecznego, swoistej Teilkultur. Przyjęta w tekście perspektywa makrosocjologiczna wymagała przywołania wybranych koncepcji teoretycznych z zakresu socjologii młodzieży (T. Parsons, S.N. Eisenstadt, J. Habermas), ukazujących „młodość” jako odrębną fazę życia oraz „okres, w którym indywdualna historia przecina się z Historią” (Kłoskowska, 1987). Ukazany został także zarys filozoficznej (Ortega y Gasset), socjologicznej (Mannheim) i antropologicznej (M. Mead) refleksji nad problemem generacji. W tekście przywołuje się także szereg kontrowersji, narosłych wokół pojęcia pokolenia, m.in. jego zbyt „całościowy” i „kolektywny” charakter, medialne kreowanie oraz „urynkowienie” pokoleń. Czy problem generacji w tradycyjnym rozumieniu przestaje istnieć, ulega „postmodernistycznej destrukcji”? Tekst nie daje jednoznacznej odpowiedzi, a jedynie nakreśla pole badawcze i formułuje zasadnicze wątpliwości co do „naukowości” tego kuszącego pojęcia.

Bibliografia

Arendt H. (1999). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Warszawa: Aletheia.

Arnett J.J. (2006). G. Stanley Hall’s Adolescence: A Centennial Reappraisal Introduction. History of Psychology, 9, 3, s. 165-171.

Bailey B. (2005). Emo Music and Youth Culture. W: S. Steinberg, P. Parmar., B. Richard (red.) Encyclopedia of Contemporary Youth Culture (s. 338-342). Westport: Greenwood Press.

Barber B.R. (2008). Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza SA.

Bauman Z. (1961). Wzory sukcesu życiowego młodzieży warszawskiej. Warszawa: OBOP.

Bee H. (2004). Psychologia rozwoju. Warszawa: WSiP.

Berg Ch. (2006). Erziehungswissenschaftliche Anerkennungen zum Generationsbegriff, Forum 259, s. 31-34.

Birch A. (2005). Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Warszawa: WN PWN.

Boëthius U. (1995). Youth, the media and moral panics. W: J. Fornäs, G. Bolin (red.) Youth Culture in LateModernity (s. 39-57). London – Thousand Oaks – New Delhi: Sage Publications.

Bourdieu P., Passeron C. (1990). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: WN PWN.

Brzozowska B. (2005). GEN X: Pokolenie konsumentów. Kraków: Rabid.

Carlson E. (2008). The Lucky Few. Between the Greatest Generation and the Baby Boom. New York: Springer.

Coupland D. (1998). Pokolenie X. Opowieści na czasy przyśpieszającej kultury. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Eisenstadt S.N. (1966). Altersgruppen und Sozialstruktur. W: L. von Friedenburg (red.) Jugend in der Modernen Gesellschaft (s. 49-81). Köln-Berlin: Kiepenheuer und Witsch.

Fatyga B. (1999). Resentyment, marketing i legenda. W: Młodzi końca wieku. Pokolenie 2000 czy Pokolenie‘89; Dzieci Wolnego Rynku czy Blokersi – artykuły z Gazety Wyborczej (s. 112-118). Warszawa: Agora S.A., Wydawnictwo W.A.B., Arthur Andersen.

Fatyga B. (2002). Polska młodzież w okresie przemian. W: M. Marody (red.) Wymiary życia społecznego (s. 302-324). Warszawa: Wydawnictwo Scholar.

Fatyga B. (2005). Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej (wydanie drugie, poprawione). Warszawa: Ośrodek Badań Młodzieży, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski.

Fornäs J. (1995). Youth Culture and Modernity. W: J. Fornäs, G. Bolin (red.) Youth Culture in Late Modernity (s. 39-57). London – Thousand Oaks – New Delhi: Sage Publications.

Fukuyama F. (1997). Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Warszawa: WN PWN.

Giddens A. (2006), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: WN PWN.

Griese H.M. (1996). Socjologiczne teorie młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Grzeszczyk E. (2003). Sukces. Amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Halnon K.B. (2002). Poor Chic: The Rational Consumption of Poverty, Current Sociology, 50, 4, s. 501-516.

Jung B. (1997). Kapitalizm postmodernistyczny. Ekonomista, nr 5-6, s. 715-735.

Klein N. (2004). No Logo. Izabelin: Świat Literacki.

Kłoskowska A. (1987). Socjologia młodzieży: przegląd koncepcji. Kultura i Społeczeństwo, nr 2, s. 19-37.

Laggewie C. (1995). Die ‘89er. Portrait einer Generation. Hamburg: Hoffmann und Campe.

Mannheim K. (1966). Das Problem der Generationen. W: L. von Friedenburg (red.) Jugend in der Modernen Gesellschaft (s. 23-48). Köln-Berlin: Kiepenheuer und Witsch.

Mead M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Warszawa: WN PWN.

Merton R. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: WN PWN.

Ortega y Gasset J. (1992) Po co wracamy do filozofii?. Warszawa: Wydawnictwo Spacja.

Parsons T. (1966). Jugend im Gefüge der amerikanischen Gesellschaft. W: L. von Friedenburg (red.) Jugend in der Modernen Gesellschaft (s. 131-155). Köln-Berlin: Kiepenheuer und Witsch.

Pomykało W. (red.) (1993). Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa: Fundacja Innowacja.

Sennett R. (2006). Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Warszawa: Muza S.A.

Siemaszko A. (1993). Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych. Warszawa: WN PWN.

Strauss W., Howe N. (1991). Generations: The History of America’s Future, 1584 to 2069. New York: William Morrow & Company.

Świda-Ziemba H. (1995). Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: ISNS, Uniwersytet Warszawski.

Szafraniec K. (2005). „Porzucona generacja”: młodzież polska wobec wyzwań „społeczeństwa ryzyka”. W: M. Dziemianowicz, B. D. Gołębniak, R. Kwaśnica (red.) Przetrwanie i rozwój jako niezbywalne powinności wychowania. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.

Tillmann K.-J. (1996). Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Warszawa: WN PWN.

Twenge J.M. (2006), Generation Me. Why Today’s Young Americans Are More Confident, Assertive, Entitled – and More Miserable Than Ever Before. New York, London, Toronto, Sydney: Free Press.

Friedenburg von, L. (1966) Einführung. W: L. von Friedenburg (red.) Jugend in der Modernen Gesellschaft (s. 11-19). Köln-Berlin: Kiepenheuer und Witsch.

Waśkiewicz A.K. (1978). Formy obecności „nieobecnego pokolenia”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Wyka K. (1989). Pokolenia literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Żebrowska M. (1966). Teorie rozwoju psychicznego. W: M. Żebrowska (red.) Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa: WN PWN.

Zill N., Robinson J. (1995). The Generation X Difference. American Demographics, 17, 4, s. 24-31.

Ziółkowski M. (1990) Orientacje indywidualne a system społeczny. W: J. Reykowski, K. Skarżyńska, M. Ziółkowski (red.) Orientacje społeczne jako element mentalności (s. 53-75). Poznań: Wydawnictwo Nakom.