Trudności i perspektywy współczesnych badań nad Herbartem (na marginesie monografii Andrzeja Murzyna: J.F. Herbart i jego miejsce w kontekście pokantowskiej myśli idealistycznej)
Rok: 2008
Numer: 2
Strony: 25-38
DOI: 10.34767/PP.2008.02.02
Abstrakt
Artykuł jest próbą określenia stanu badań nad filozofią i pedagogiką J.F. Herbarta (1776-1841) w Polsce. Podstawą analizy jest opublikowana przez Andrzeja Murzyna w 2004 roku monografia twórczości urodzonego w Oldenburgu niemieckiego myśliciela. W pierwszym rozdziale wskazuje się na trzy trudności rozpoczętych przed kilkoma laty nowych badań nad Herbartem. W drugim rozważane są nieporozumienia odnośnie do filozoficznego charakteru pedagogiki Herbartowskiej i jej miejsca w opracowanym przez oldenburczyka systemie. Tłem trzeciego rozdziału jest socrealistyczne wypaczenie i zawężenie ujęcia myśli Herbarta, które winno zostać przezwyciężone przez nowy język i nową perspektywę badawczą. W czwartym autor artykułu ocenia szanse ukazania „jasnej strony” pedagogiki Herbartowskiej. Na zakończenie wskazuje on na kierunek, w którym winno się poszukiwać źródła odnowionego spojrzenia na Herbarta i jego myśl.
Bibliografia
Benner D. (1993). Die Pädagogik Herbarts. Eine problemgeschichtliche Einführung in die Systematik neuzeitlicher Pädagogik. Weinheim und München: Verlag Juventa.
Benner D. (2006). Pedagogika ogólna. Przeł. M. Wojdak-Piątkowska. W: B. Śliwerski (red.) Pedagogika. T. 1: Podstawy nauk o wychowaniu (s. 115-194). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Boużyk M. (2006). Herbart – realista czy idealista? W: J. Piskurewicz, D. Stępkowski (red.) Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej” (s. 58-80). Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Buck G. (1974). Über die dunkle Seite der Pädagogik Herbarts. Zeitschrift für Pädagogik, 20, z. 1, s. 79-107.
Coplestone F. (1995). Historia filozofii: Od Fichtego do Nietzschego. Tłum. J. Łoziński. T. VII. Warszawa: PAX.
Głombik Cz. (1999). [Recenzja:] Herbart i studia historyczno-filozoficzne Josefa Zumra. Edukacja Filozoficzna, vol. 28.
Gołuchowski J. (1861). Dumania nad najważniejszymi zagadnieniami człowieka, poprzedzone historycznym rozwinięciem głównych systematów filozoficznych od Kanta do najnowszych czasów. Wilno: (druk) J. Zawadzki.
Hejnicka-Bezwińska T. (2006). Recepcja Herbartowskiej kategorii „naukowości” pedagogiki. W: J. Piskurewicz, D. Stępkowski (red.) Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej” (s. 39-57). Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Henckmann W. (1993). Einleitung. W: J.F. Herbart (1993). Lehrbuch zur Einleitung in die Philosophie (s. VII-LXX). Hg. W. Henckmann. Hamburg: Verlag Meiner.
Herbart J.F. (1912a). Brief an Dissen. W: J.F. Herbarts Sämmtliche Werke in chronologischer Reihenfolge. Hg. Th. Fritzsch. Bd. XIX. Langensalza: Verlag Veit.
Herbart J.F. (1912b). Pedagogika ogólna wywiedziona z celu wychowania. Tłum. T. Stera. Warszawa: Gebethner i Wolff. 2 wydanie – 2007.
Herbart J.F. (1913). Diktate zur Pädagogik. W: J.F. Herbarts Pädagogische Schriften. Hg. O. Willmann, Th. Fritzsch. Bd. 1. Osterwieck/Harz und Leipzig: Verlag Zickfeldt.
Herbart J.F. (1937). Wykłady pedagogiczne w zarysie. Tłum. J. Jakóbiec. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Herbart J.F. (1965). Rückblick auf die pädagogische Wirksamkeit in Königsberg. W: J.F. Herbart, Pädagogische Schriften. Hg. W. Asmus. Bd. 3. Dusseldorf und München: Verlag Küpper.
Herbart J.F. (1967). Zarys wykładów pedagogicznych. Tłum. B. Nawroczyński. W: Jan F. Herbart, Pisma pedagogiczne (s. 23-182). Warszawa-Wrocław-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Herbart J.F. (1993). Lehrbuch zur Einleitung in die Philosophie. Hg. W. Henckmann. Hamburg: Verlag Meiner.
Jachmann R.B. (1811). Recension der Herbart’schen „Allgemeinen Pädagogik” in der Jenaischen Allgemeinen Literaturzeitung. W: K. Kehrbach (red.) J.F. Herbarts Sämmtliche Werke in chronologischer Reihenfolge. Bd. 2. Langensalza: Verlag Beyer.
Lewowicki T. (2006). Szkic do dziejów metodologii pedagogiki. W: D. Kubinowski, M. Nowak (red.) Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie (s. 17-27). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Majorek Cz. (1996). Herbartyzm i „nowe wychowanie” w polskiej myśli pedagogicznej w Galicji na przełomie XIX i XX wieku. W: A. Meissner (red.) Nauczyciele galicyjscy. Udział polskich nauczycieli galicyjskich w rozwoju teorii i badań naukowych 1860-1918 (s. 11-26). Rzeszów: Wydawnictwo WSP.
Męczkowska A. (2006). Podmiot i pedagogika. Wrocław: Wydawnictwo WS TWP.
Murzyn A. (2004). Johann Friedrich Herbart i jego miejsce w kontekście pokantowskiej myśli idealistycznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Murzyn A. (2006). O błędnym odczytaniu pedagogicznych poglądów J.F. Herbarta. W: J. Piskurewicz, D. Stępkowski (red.) Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej” (s. 137-150). Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Nawroczyński B. (1967). Wstęp: Życie i dzieło filozofa i pedagoga. W: Jan F. Herbart, Pisma pedagogiczne (s. XI-LXXIV). Warszawa-Wrocław-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Natorp P. (1907). Herbart – Pestalozzi und die heutigen Aufgaben der Erziehungslehre. Acht Vorträge. W: P. Natorp Gesammelte Abhandlungen zur Sozialpädagogik. Bd. 1: Historisches. Stuttgart.
Piskurewicz J., Stępkowski D. (red.) (2006a). Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej”. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Piskurewicz J., Stępkowski D. (2006b). Słowo wstępne. W: J. Piskurewicz, D. Stępkowski (red.) Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej” (s. 7-11). Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Stępkowski D. (2003). O jasnej stronie pedagogiki. Studium podstaw pedagogiki J.F. Herbarta (1776-1841). Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Pedagogiczny (niepublikowana praca doktorska).
Stępkowski D. (2006a). „Punkt wyjścia” myślenia pedagogicznego J.F. Herbarta. W: J. Piskurewicz, D. Stępkowski (red.) Herbart znany i nieznany. W dwusetną rocznicę wydania „Pedagogiki ogólnej” (s. 81-100). Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Stępkowski D. (2007a). Herbart i jego myśl w Polsce. Dzieje recepcji i oddziaływania. Artes Liberales. Zeszyty Naukowe Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora, 1, s. 87-111.
Szulakiewicz W. (1995). Władysław Seredyński. Studium z dziejów pedagogiki galicyjskiej. Rzeszów: Wydawnictwo WSP.
Tatarkiewicz W. (1988). Historia filozofii. T. III. Warszawa: PWN.
Wagner E. (1891). Vollständige Darstellung der Lehre Herbarts. Langensalza: Schulbuchhandlung Gressler.
Willmann O. (1873). Über die Dunkelheit der „Allgemeinen Pädagogik” Herbart´s. Jahresbuch des Vereins für wissenschaftliche Pädagogik, 5, s. 124-150.
Zaczyński W.P. (1988). Metodologiczna tożsamość dydaktyki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.