Zmiana działalności młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. Badania interwencyjne w kulturowo-historycznej teorii działalności

Abstrakt

Badania interwencyjne prowadzone w podejściu kulturowo-historycznej teorii działalności (CHAT) przeżywają swój renesans w światowych badaniach społecznych, choć w środowisku polskich badaczy edukacyjnych są wciąż słabo obecne1. Mając na uwadze tę sytuację, podjęliśmy się w niniejszym artykule podwójnego przedsięwzięcia. Pierwszym zamierzeniem jest przedstawienie koncepcji działalności, jako jednostki analizy w badaniach, które prowadziliśmy w klubie młodzieżowym. Drugim zamysłem jest wyróżnienie metodologii badań interwencyjnych prowadzonych w podejściu kulturowo-historycznej teorii działalności oraz ich teoretycznych umocowań. Opisując proces wprowadzania zmiany w systemie społecznej działalności młodzieży przedstawiamy kluczowe komponenty badań interwencyjnych takie, jak: identyfikowanie i rozwiązywanie sprzeczności w systemach działalności, praca z obiektem, praca węzłowa.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Bozhovich L.I. (2009). The social situation of child development. Journal of Russian & East European Psychology, 47(4), 59-86.

Bredikyte M. (2012). Akt kulturowego upośredniania w zabawie dzieci. Forum Oświatowe, 47(2), 101-122.

Bredikyte M. & Brandisauskiene (2015). Zabawa i samoregulacja u dzieci w wieku przedszkolnym. W: E. Filipiak (red.), Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce. (s. 111-132). Bydgoszcz: ArtStudio.

Chaiklin S. (2003). The zone of proximal development in Vygotsky’s analysis of learning and instruction. Vygotsky’s educational theory in cultural context, 1, 39-64.

Engeström Y. (1999). Activity theory and individual and social transformation. W: Y. Engeström, R. Miettinen, & R.-L. Punamäki (red.), Perspectives on activity theory (s. 19-38). Cambridge: Cambridge University Press.

Engeström Y. (2001). Expansive Learning at Work: Toward an activity theoretical reconceptualization. Journal of Education and Work, 14(1), 133-156.

Engeström Y. (2010). From teams to knots: activity-theoretical studies of collaboration and learning at work. Cambridge: Cambridge University Press.

Engeström Y. (2014). Collective concept formation as Creation at Work. W: A. Sannino & V. Ellis (red.), Learning and collective creativity: activity-theoretical and sociocultural studies (s. 234-259). New York: Routledge, Taylor & Francis Group.

Engeström Y. (2014). Learning by expanding: an activity-theoretical approach to developmental research. New York: Cambridge University Press.

Engeström Y., Kajamaa A. & Nummijoki J. (2015). Double stimulation in everyday work: Critical encounters between home care workers and their elderly clients. Learning, Culture and Social Interaction, 4, 48-61.

Engeström Y. & Sannino A. (2012). Badania nad ekspansywnym uczeniem się: założenia, wnioski i przyszłe wyzwania. Forum Oświatowe, 46(1), 209-266.

Gołębniak B. (2013). Edukacyjne badania w działaniu – między akademicką legitymizacją a realnymi uproszczeniami. W: B. Gołębniak & H. Cervinkova (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 51-75). Warszawa: Wydaw. Naukowe Scholar.

Hedegaard M. (2011). The dynamic aspects in children’s learning and development. W: M. Hedegaard, A. Edwards, & M. Fleer (red.), Motives in Children’s Development (ss. 9-27). Cambridge University Press.

Hedegaard M. & Chaiklin S. (2005). Radical-local teaching and learning: a cultural-historical approach. Aarhus: Aarhus University Press.

Hedegaard M. Fleer M., Bang J. & Hviid P. (red.) (2008). Studying children: a cultural-historical approach. Maidenhead: Open Univ. Press.

Kemmis S. & McTaggart R. (2009). Uczestniczące badania interwencyjne. Działanie komunikacyjne i strefa publiczna. W: N. Denzin & Y. Lincoln (red.), Metody badań Jakościowych, t. 1 (s. 775-832). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kozulin A. (2003). The concept of activity in Soviet psychology Vygotsky, his disciples and critics. W H. Daniels (red.), An introduction to Vygotsky (s. 99-122). London and New York: Taylor & Francis Group.

Kravtsov G.G., & Kravtsova E.E. (2011). The connection between motive and will in the development of personality. W: M. Hedegaard, A. Edwards, & M. Fleer (red.), Motives in children’s development: Cultural-historical approaches (s. 28-44). New York: Cambridge University Press.

Leontiev A.N. (1978). Activity, personality, and consciousness. Englewoods Cliffs: Prentice-Hall.

Leontiev A.N. (2005). Study of the environment in the pedological works of LS Vygotsky: a critical study. Journal of Russian & East European Psychology, 43(4), 8-28.

Leontiew A.N. (1985). Działalność a osobowość. W: J. Reykowski, K. Obuchowski & O. W. Owczynnikowa (red.), Studia z psychologii emocji, motywacji i osobowości (s. 7-57). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Lewin K. (2010). Badania w działaniu a problemy mniejszości. W: H. Cervinkova & Bogusława Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 5-18). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Sannino A., Daniels H., & Gutierrez K.D. (red.) (2009). Activity Theory Between Historical Engagment and Future-Making Practice. W Learning and Expanding with Activity Theory (s. 1-15). New York: Cambridge University Press.

Sannino A. & Ellis V. (red.) (2014). Learning and collective creativity: activity-theoretical and sociocultural studies. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.

Vasilyuk F. (1991). The psychology of experiencing. New York: Harvester Wheatsheaf.

Veresov N. (2012). Znaczenie teorii kulturowo-historycznej dla edukacji Rozważania na temat uczenia się, rozwoju, działalności i kreatywności. Forum Oświatowe, 24, 141-156.

Vygotskii L.S. (1925). Consciousness as a problem of behavior. Pobrano 16 listopad 2016, z https://www.marxists.org/archive/vygotsky/works/1925/consciousness.htm

Wygotski L. (1971a). Nauczanie a rozwój w wieku przedszkolnym. W: Wybrane prace psychologiczne (s. 517-530). Warszawa: PWN.

Wygotski L. (1971b). Problem nauczania i rozwoju umysłowego w wieku szkolnym (s. 531-547). Warszawa: PWN.

Wygotski L. (1971c). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: PWN.

Wygotski L. (1989). Myślenie i mowa. Warszawa: PWN.

Wygotski L. (2006). Narzędzie i znak w rozwoju dziecka. Warszawa: PWN.

Zamorska B. (2013). Jednostkowe i społeczne więzy działalności w badaniach w działaniu. W: B. Gołębniak & H. Cervinkova (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 103-126). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.