Wychowywanie dziecka: perspektywa matek dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
Rok: 2021
Numer: 1
Strony: 310-328
DOI: 10.34767/PP.2021.01.17
Abstrakt
Wychowanie dziecka dotkniętego zaburzeniem o ogromnych konsekwencjach dla funkcjonowania, jakim jest autyzm, niewątpliwie modyfikuje sytuację rodziny oraz poszerza zakres i istotę odpowiedzialności rodziców. Codzienne doświadczenia związane z przezwyciężaniem nowych, nieznanych wcześniej problemów nie są łatwym wyzwaniem. Z drugiej strony stale wzbogacają świadomość matek związaną z rodzicielstwem. Celem badań było poznanie istotnych problemów, odczuć, opinii i refleksji wynikających z doświadczeń matek dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Materiał badawczy został zebrany poprzez swobodne wywiady z 20 matkami wychowującymi dzieci z autyzmem. Analiza zebranego materiału empirycznego pokazuje, że matki konstruują różne koncepcje rodzicielstwa, w tym własne role i codzienne relacje z dziećmi. Ich wczesne reakcje ujawniają załamanie dotychczasowej wizji rodzicielstwa i utratę rzeczywistej perspektywy postrzegania dziecka i jego własnej roli w wychowaniu dziecka. Codzienne doświadczenia rodzicielskie – pełne wyjątkowych trudności w budowaniu relacji z dziećmi – pozwalają matkom na konstruktywne poszukiwanie indywidualnych rozwiązań i wzorców współżycia.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Bakiera L., Stelter Ż. (2010). Rodzicielstwo z perspektywy rodziców dziecka pełnosprawnego i niepełnosprawnego intelektualnie. In: A. Kotlarska-Michalska (red.), Zalety i wady życia w rodzinie i poza rodziną, (p. 131–151). Poznań: Wydawnictwo UAM.
Brzezińska A. (2009). Drogi dziecka ku samodzielności: między sprawnością a niepełnosprawnością. In: A. Brzezińska, M. Ohme, A. Resler-Maj, R. Kaczan, M. Wiliński (red.), Droga do samodzielności – jak wspomagać rozwój dzieci i młodzieży z ograniczeniami sprawności. Gdańsk: GWP.
Głodkowska J. (2017). Dziecko w „ludzkim centrum aksjologicznym” – różne perspektywy wyjaśniania kanonów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 3(37), 35–58.
Głodkowska J. (2014). Podmiotowość a doświadczanie zależności przez osoby z niepełnosprawnością – normalizacja jako narzędzie ideowe rehabilitacji podmiotowej. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 3(25), 87–106.
Gurycka A. (1990). Błąd w wychowaniu. Warszawa: WSiP.
Mądry M. (2012). Macierzyństwo jako płaszczyzna permanentnego rozwoju kobiety w biegu życia. Psychologia Rozwojowa, 17 (3), 9–21.
Park C. (2003). Oblężenie. Rodzinna wyprawa w świat dziecka autystycznego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pawluk-Skrzypek A., Olszewska E. (2015). Rodzicielstwo w cieniu autyzmu. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 18, 148–162.
Pisula E. (2012). Rodzice dzieci z autyzmem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pisula E. (2010). Autyzm. Przyczyny – symptomy – terapia. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Pisula E., Noińska D. (2011). Stres rodzicielski i percepcja doświadczeń związanych z opieką nad dzieckiem u rodziców dzieci z autyzmem uczestniczących w różnych formach terapii. Psychologia Rozwojowa, 16 (3), 75–88.
Pisula E. (2005). Spostrzeganie przez rodziców wczesnego rozwoju dzieci z autyzmem. Psychologia Rozwojowa, 10 (3), 125–134.
Prokopiak A. (2014). Wychowanie dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 27(2), 51–59.
Smetański M. (2011). Charakterystyka wychowania jako procesu pedagogicznego. Kultura i Wychowanie, 1 (1), 171–183.
Szafrańska A. (2015). Systemy i rodzaje wsparcia społecznego rodziny z dzieckiem autystycznym. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika, 11, 37–45.
Szymańska A., Aranowska E. (2016). Błąd w wychowaniu. W stronę weryfikacji teorii Antoniny Guryckiej. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
Szymańska A. (2012). Doświadczanie trudności w sytuacji wychowawczej a reprezentacja dziecka w umyśle rodzica – model zjawiska. Psychologia Rozwojowa, 17(4), 79–91.
Titkow A., Duch-Krzystoszek D., Budrowska B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet. Mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Twardowski A. (2018). Społeczny model niepełnosprawności – analiza krytyczna. Studia Edukacyjne, 48, 97–114.
Twardowski A .(2012). Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami w środowisku rodzinnym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Winczura B. (2019). Wczesne rozpoznawanie autyzmu u małych dzieci – sygnały ostrzegawcze dla diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 19 (2), 216–225.