Nie wierzyć własnym oczom – obserwacja w ewaluacji

Abstrakt

Obserwacja jako narzędzie wykorzystywane w ewaluacji posiada szereg korzyści, wymaga także dostosowania do metodologicznych wymogów. Prowadzenie jawnych obserwacji wpływa na zachowania osób obserwowanych, nie można tego procesu uniknąć ale można podejmować próby jego kontrolowania. W prezentowanym badaniu podjęto próbę oszacowania skali i treści różnic między obserwowanymi lekcjami a typowymi lekcjami z danego przedmiotu. W analizie wykorzystano 623 losowo dobrane wywiady z uczniami przeprowadzone po obserwacji lekcji realizowane przez ewaluatorów. Wyniki analizy wskazują, że 20% obserwowanych lekcji różniło się od innych, z tego samego przedmiotu. W 74% różnice dotyczyły metod dydaktycznych stosowanych przez nauczycieli, 15% relacji między nauczycielami a uczniami, 11% zachowania uczniów podczas lekcji. Najwięcej różnic stwierdzono w szkołach podstawowych. Różnice te malały wraz z kolejnymi poziomami edukacyjnymi. Uzyskane wyniki wskazują na zasadność przeprowadzanie krótkich wywiadów z uczniami na temat tego, co zdarzyło się podczas obserwowanej lekcji.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Brzezińska A. (2000). Miejsce ewaluacji w procesie kształcenia. W: A. Brzezińska, J. Brzeziński (red.), Ewaluacja procesu kształcenia w szkole wyższej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Cronbach L.J. (1963). Course improvement through evaluation. Teachers college record, 64(8), 672-683.

Kasprzak T. (2013). Laboratorium Mikrobadań IBE. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Katzer J., Cook K.H., & Crouch W.W. (1998). Evaluating information: A guide for users of social science research. McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages.

Kołodziejczyk J. (2013). Beetween Evaluation and Assessment – the Concept of External Evaluation at Polish Schools, ICERI2013 Proceedings, s. 4088-4095, (Proceedings of ICERI2013 Conference 18th-20th November 2013, Seville, Spain).

Kołodziejczyk J. (2013). Ewaluacja własnej pracy w opiniach nauczycieli. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Polska edukacja w świetle diagnoz prowadzonych z różnych perspektyw badawczych: XIX Krajowa Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej, Gniezno, 26-28.

Kołodziejczyk J., Kołodziejczyk J. (2015). Ewaluacja własnej pracy nauczycieli – obszary, rozumienie, współpraca. Forum Oświatowe, 27(2), 115-130.

Krzychała S. & Zamorska B. (2008). Dokumentarna ewaluacja szkolnej codzienności. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Kubinowski D. (2010). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia. Metodyka. Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Lamnek S. (1993). Qualitative Sozialforschung, t. 2, Methoden und Techniken. Wyd. 2 zmienione. Weinheim.

Łobocki M. (2011). Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków: Impuls.

Mikulska A. (2015). O samowprowadzających się zmianach – przez obserwacje koleżeńskie do zespołu uczącego się i oceniania kształtującego. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ucząca się szkoła. Od rozwoju jednostek do rozwoju wspólnoty. Kraków: WUJ.

Mizerek H. (2015). Dyskretny urok ewaluacji – czy on jeszcze działa? W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę. Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: WUJ, s. 39-54.

Ostrowski K. (2008). Problemy pedeutologiczne w świetle zawodowych doświadczeń nauczycieli wychowawców. Nauczyciel i Szkoła, 1-2 (2008), s. 105-114.

Patton M.Q. (1997). Obserwacja – metoda badań terenowych. W: L. Korporowicz (red.), Ewaluacja w edukacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Simons H. (1997). Samoewaluacja szkoły. W: H. Mizerek (red.), Ewaluacja w szkole, wybór tekstów. Olsztyn: Wydawnictwo MG.

Tyler R.W. (1950). Basic principles of curriculum development. Chicago: University of Chicago Press. Performance Improvement Quarterly, 3(1), s. 65-70.

Wachowiak B. (2016). Wymaganie 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. W: A. Gocłowska, A. Jasiński (red.), Jakość edukacji. Dane i wnioski z ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w roku 2015. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Wasilewska O., Rybińska A., & Muzyk A.B. (2014). Wykorzystanie ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej przez szkoły. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.