Opóźniony rozwój mowy a adaptacja do środowiska przedszkolnego
, Monika Wójcik Rok: 2021
Numer: 2
Strony: 84-98
DOI: 10.34767/PP.2021.02.06
Abstrakt
Celem przeprowadzonych badań jest określenie wpływu poziomu rozwoju mowy na proces adaptacji do środowiska przedszkolnego. Uczestniczyło w nich 93 dzieci w wieku 2;8 – 7;11 lat z rozpoznaniem opóźnionego rozwoju mowy. Zostały one zbadane Testem rozumienia zdań Laury L. Lee, Testem pojęć podstawowych Ann E. Boehm, Przesiewowym testem logopedycznym Zbigniewa Tarkowskiego oraz Kwestionariuszem strategii adaptacji Anny I. Brzezińskiej, Magdaleny Czub i Natalii Ożadowicz. Na podstawie uzyskanych wyników ustalono, że poziom rozwoju języka u dzieci opóźnionych w rozwoju mowy jest istotnie niższy od przeciętnego oraz że badani mają duże trudności w rozumieniu zdań prostych. Ich profil strategii adaptacji do środowiska przedszkolnego był zróżnicowany. Dzieci opóźnione w rozwoju mowy najwyższe wyniki uzyskały w skali twórczej adaptacji, nieco niższe w skali lęku i uległości, a najniższe w skali buntu i rozżalenia. W badanej grupie ustalono statystycznie istotną zależność między poziomem rozumienia wypowiedzi a twórczą adaptacją do środowiska przedszkolnego. Koreluje ona także dodatnio z poziomem rozwoju językowego. Natomiast stwierdzono ujemną korelację między tym rozwojem a zachowaniem świadczącym o lęku i uległości. Niepokojące jest także to, że badane dzieci opóźnione w rozwoju mowy stanowiły 37% niepublicznej placówki przedszkolnej liczącej 253 dzieci.
Słowa kluczowe
Bibliografia
American Psychiatric Association (2013). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM–5. Warszawa: Edra Urban&Partner.
Bishop D.V.N. (1999). Uncommon Understanding. Developmental and Disorders of Language Comprehension in Children. Hove: Psychology Press.
Boehm A.E. (1969). Test of Basic Concepts. New York: Psychological Corporation.
Bolechowska M. (1978). Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Brzezińska A.I., Czub M. i Ożadowicz N. (2012). Adaptacja dziecka trzyletniego do środowiska przedszkolnego. Edukacja, 4 (120), 5–21.
Czaplewska E. (2012). Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym SLI. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Gierszewska A. (2018). Adaptacja dziecka do przedszkola – wyniki badań prze[1]prowadzonych w Polsce i Niemczech w 2014 roku. Przegląd Pedagogiczny, 1, 185–195.
Grabias S. (2001). Perspektywy opisu zaburzeń mowy. W: tegoż (red.), Zaburzenia mowy (s. 11–43). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jastrzębowska G. (2000). Istota i klasyfikacje opóźnień w rozwoju mowy – przegląd stanowisk. Logopedia, 28, 69–84.
Klim-Klimaszewska A. (2006). Adaptacja dziecka do środowiska przedszkolnego. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Krasowicz-Kupis G. (2012). SLI i inne zaburzenia językowe: od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne.
Lee L.L. (1971). Northwestern Syntax Screening Test. Evanston: Northwestern University Press.
Leonard L.B. (2006). SLI – specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. Przeł. M. Hernik. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Lubowiecka J. (2000). Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ożadowicz N. (2011). Proces adaptacji dziecka trzyletniego do środowiska przed[1]szkolnego. Poznań: Instytut Psychologii UAM.
Porayski-Pomsta J. (1993). Umiejętności językowe i komunikacyjne dzieci w wie[1]ku przedszkolnym: wybór tekstów rozmów z dziećmi. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Pruszewicz A. (1992). Opóźniony rozwój mowy. W: tegoż (red.), Foniatria kliniczna (s. 233–241). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Smoczyńska M. (2000). Wczesne interwencje u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. W: H. Mierzejewska i M. Przybysz-Piwko (red.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy. Afazje i zaburzenia mowy (s. 45–54). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Światowa Organizacja Zdrowia (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD–10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Przeł. Pużyński, J. Wciórka, C. Brykczyńska i in. Kraków – Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Tarkowski Z. (2019). Dziecko nie mówi. Dlaczego? Czy i kiedy zacznie?. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Tarkowski Z. (2017). Prosty opóźniony rozwój mowy. W: tegoż (red.), Patologia mowy (s. 213–214). Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Tarkowski Z. (2002). Przesiewowy test logopedyczny. Lublin: Wydawnictwo Fundacji Orator.
Tarkowski Z. (1999). Rozwijanie mowy dziecka. Program terapeutyczno-stymulacyjny. Wersja uniwersalna. Lublin: Wydawnictwo Fundacji Orator.
Zaleski T. (1992). Opóźniony rozwój mowy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.