Jak zapraszać do rozwoju? O trudnościach w stosowaniu ewaluacji dialogicznej w polskich szkołach

Abstrakt

Prowadzone obowiązkowo od 2009 roku ewaluacje zewnętrzne i wewnętrzne w szkołach budzą wiele kontrowersji. Toczą się spory teoretyków i praktyków o koncepcje, metodologie, jakość badań, ich wykonawców, przydatność. Czy i jaka ewaluacja edukacyjna jest możliwa dzisiaj? W artykule przedstawiono dylematy związane z wykorzystaniem koncepcji ewaluacji dialogicznej w oświacie. Skoncentrowano się na wybranych barierach dotyczących prowadzenia ewaluacji zewnętrznej przez nadzór pedagogiczny, ocenie jej przydatności do rozwoju szkoły, trudnościach ulokowanych w samej koncepcji ewaluacji dialogicznej w kontekście kulturowym oraz czynnikach związanych z rynkiem edukacyjnym.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Ciężka B. (2015). Cztery generacje ewaluacji a koncepcja metodologiczna ewaluacji w nadzorze pedagogicznym. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Czerniawska B. (2010). Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.

Dorczak R. (2011). Reforma systemu nadzoru pedagogicznego a kultura organizacyjna szkół. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Refleksje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dorczak R. (2012). Znaczenie kultury organizacyjnej szkoły w procesie wprowadzania systemu ewaluacji oświaty. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Guba E.G., Lincoln Y.S. (1989). Fourth Generation Evaluation. London: Sage.

Jaskuła S. (2011). Ewaluacja versus akredytacja – dwa światy w jednej przestrzeni. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Ewaluacja w edukacji: koncepcje, metody, perspektywy. Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Grupa TOMAMI.

Jaskuła S. (2012). Ewaluacja rozwojowa jako wyzwanie współczesnego systemu edukacji. Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych UJ, nr 3 (19), 251-260.

Jaskuła S. (2013). Pedagogika ewaluacji, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 4(64), 45-54.

Jaskuła S., Korporowicz L. (2014). Odrębność i współgranie. Polskie relacje diagnostyki i ewaluacji edukacyjnej. Ruch Pedagogiczny, 2, 27-38.

Kluz Ł., Wlazło S. (2015). Czy ewaluacja zewnętrzna jest impulsem do zmiany w szkołach? W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kołodziejczyk J. (2013). Beetween Evaluation and Assessment – the Concept of External Evaluation at Polish Schools, Proceedings of ICERI2013 Conference 18th-20th November 2013, Seville, 4088-4095.

Kołodziejczyk J., Kołodziejczyk J. (2015). Wizytatorzy o swojej pracy w kontekście ich nowej roli zawodowej W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kołodziejczyk J. (2015). Marketing Communication as an Element of Public Communication at Schools. Athens Journal of Business and Economics; Vol.1, Issue 3, July 2015, 209-220.

Korporowicz L. (2010). Interakcyjna misja ewaluacji. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Konteksty. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Korporowicz L. (2011). Zmienne losy polskiej ewaluacji. Pomiędzy nadzieją, animacja i konfuzją. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Ewaluacja w edukacji: koncepcje, metody, perspektywy. Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Grupa TOMAMI.

Korporowicz L. (2011). Ewaluacja jako animacja. W kierunku ewaluacji piątej generacji. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Refleksje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kozański Z. (2015). Promowanie wartości edukacji czy promowanie oferty szkoły? Pomiędzy rynkiem edukacyjnym, “rozliczalnością” szkół a rozwojem edukacji. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Maciejewska M. (2014). Badania ewaluacyjne w edukacji i ich konteksty w akademickim kształceniu nauczycieli i pedagogów. Opuscula Sociologica nr 4[10] 2014, 31-43.

Mazurkiewicz G., Berdzik J. (2010). System ewaluacji oświaty: model i procedura ewaluacji zewnętrznej. W: G. Mazurkiewicz, Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Odpowiedzialność. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mazurkiewicz G. (2012). Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym: zasady i wartości. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak być jeszcze lepszym. Ewaluacja w edukacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mazurkiewicz G. (2011). Reforma nadzoru pedagogicznego jako projekt cywilizacyjny. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Refleksje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Michalak J.M. (2007). Istota i modele przywództwa szkolnego. W: J.M. Michalak (red.), Przywództwo w szkole. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Mizerek H. (2016). Ewaluacja edukacyjna w Polsce. Trajektorie, perspektywy i dylematy rozwoju. Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych UJ nr 1(33)/2016, 1-16.

Mizerek H. (2012). Efektywna autoewalaucja w szkole – jak ją sensownie zaprojektować i przeprowadzić? W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mizerek. H. (2010). Dyskretny urok ewaluacji. W: G. Mazurkiewicz, Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Konteksty. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mizerek H. (2011). Tam, gdzie kończą się zaklęcia, a zaczyna ewaluacja. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Ewaluacja w edukacji: koncepcje, metody, perspektywy. Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Grupa TOMAMI.

Mizerek H. (dok. elektr.). Ewaluacja dialogiczna. W: H. Mizerek (red.), Słownik pojęć Systemu Ewaluacji Oświaty, http://www.npseo.pl/action/dictionary/make/view/item/60/ (odczyt 30.09.2016)

Mizerek H. (dok. elektr.). Ewaluacja wewnętrzna. W: H. Mizerek (red.), Słownik pojęć Systemu Ewaluacji Oświaty, http://www.npseo.pl/action/dictionary/make/view/item/45/ (odczyt 30.09.2016)

Model i zalecany przebieg ewaluacji zewnętrznej szkół oraz placówek (dok. elektr.). http://www.npseo.pl/data/documents/4/313/313.pdf (odczyt – 2.09.2016)

Patton M.Q. (2011). Developmental Evaluation. Applying Complexity Concepts to Enhance Innovation and Use. New York-London: The Guilford Press.

Potulicka E. (2005). Wolny rynek edukacyjny a zagrożenia dla demokracji. W: A. Kargulowa, S.M. Kwiatkowski, T. Szkudlarek (red.), Rynek i kultura neoliberalna a edukacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Simons H. (1997). Samoewaluacja szkoły. W: H. Mizerek (red.), Ewaluacja w szkole, Wybór tekstów. Olsztyn: Wydawnictwo MG.

Szcześniak J. (2015). Rodzice partnerami szkoły – raport po ewaluacji w praktyce szkolnej. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ten, kto nie stosuje mechanizmów ewaluacji, nie dostrzeże prostych rozwiązań. Głosy w dyskusji w Collegium Maius (2013). Zeszyty Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych. Animacja życia publicznego. Analizy i rekomendacje 4(11)/2013, 16-17.

Udzik B. (2013). Raport z ewaluacji zewnętrznej jako komunikat. W: B. Niemierko, M. K. Szmigel (red.), Polska edukacja w świetle diagnoz prowadzonych z róż nych perspektyw badawczych. Gniezno-Kraków: Grupa TOMAMI.

Udzik B. (2014). Dyskurs edukacyjny wpisany w komunikowanie ewaluacji (wokół zagadnień pragmatyczno-lingwistycznych). Ruch Pedagogiczny 2/2014, 135-145.

Wasilewska O., Rybińska A., Muzyk A. (2014). Wykorzystanie ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej przez szkoły. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Wlazło S. (2016). Jak organizować w szkole proces ewaluacji wewnętrznej? Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych UJ 1(33)/2016, 27-34.

Worek B. (2013). Uspołecznienie ewaluacji czy rytualizacja badań ewaluacyjnych. Refleksje o wykorzystaniu ewaluacji w społecznościach lokalnych. Zeszyty Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych, Animacja życia publicznego. Analizy i rekomendacje 4(11)/2013,12-15.