Koncepcja ideologii Ericha Fromma a jej możliwe wykorzystanie do badań nad polskimi szkołami demokratycznymi
Rok: 2024
Numer: 1
Strony: 32-48
DOI: 10.34767/PP.2024.01.03
Abstrakt
W artykule poruszane jest pytanie, w jaki sposób koncepcja ideologii Ericha Fromma może zostać wykorzystana do badań nad polskimi szkołami demokratycznymi. Polskie szkoły demokratyczne jako nowe „zjawisko” na mapie polskiej edukacji alternatywnej nie zostało jeszcze dostatecznie rozpoznane przez badaczy. Trudności w ujmowaniu i definiowaniu ideologii w pedagogice sprawiają, że rozumienie ideologii edukacyjnych wydaje się niepełne do badań nad ideologiami leżącymi u podstaw funkcjonowania szkół demokratycznych. W artykule podjęta jest rekonstrukcja koncepcji ideologii Fromma, która może być odpowiednim odniesieniem również do badania ideologii edukacyjnych w kontekście badań nad polskimi szkołami demokratycznymi. Rozumienie ideologii w filozofii Fromma wychodzi daleko poza pojmowanie ideologii jako światopoglądu, między innymi wskazując na nieświadomie przyjmowane przekonania, myśli i wizje, realizowane działania, które mogą mieć znaczący wpływ na funkcjonowanie szkół.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Chałubiński M. (2000). Niepokoje i afirmacje Ericha Fromma. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Fromm E. (1947/2023). Niech się stanie człowiek. Kraków: Vis-a-vis Etiuda.
Fromm E. (1950/2017). Psychoanaliza a religia. Kraków: Vis-a-vis Etiuda.
Fromm E. (1941/2022). Ucieczka od wolności. Kraków: Vis-a-vis Etiuda
Gawlicz K. i Starnawski M. (2020). Democratic Schools in Poland As Educational Innovation: A Qualitative Study.
Gawlicz K. (2020). Szkoły demokratyczne w Polsce. Praktykowanie alternatywnej edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Grey A. (2016). Społeczeństwo jako przeznaczenie. Frommowska koncepcja charakteru społecznego. W: P. Jabłoński i R. Włodarczyk (red.), Fromm – aplikacje. Wrocław: Wydawnictwo Chiazm.
Gutek G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jay M. (2016). Integracja psychoanalizy i marksizmu. W: P. Jabłoński i R. Włodarczyk (red.), Fromm – aplikacje. Wrocław: Wydawnictwo Chiazm.
Kohlberg L. i Mayer R. (1993). Rozwój jako cel wychowania. W: Z. Kwieciński i L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Kruszelnicki W. (2023). Ideologia w edukacji. Spojrzenie opisowe, negatywne i pozytywne na przykładzie wybranych stanowisk pedagogiki katolickiej i krytycznej. Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris, 60, 32–64.
Łukowski M. (2010). Ideologia w kontekście marksizmu. Teoria społeczna Karola Marksa i Louisa Althussera. Studia Philosophica Wratislaviensia, V, 4, 131–149.
Meighan R. (1993). Socjologia edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Nowak M. (1994). Teoria czy praktyka, ideologia czy nauka? Dylematy metodologiczne współczesnych koncepcji wychowania. Socjologia Wychowania, 12(285), 17–33.
Polak K. (2000). Podążając ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli). W: K. Kruszewski (red.), Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Warszawa: WSiP.
Sałańska-Labisz A. (2021). Szkoły demokratyczne – w systemie czy poza systemem? W: A. Krajna, L. Ryk i K. Sujak-Lesz (red.), Kształcenie nauczycieli w Uniwersytecie Wrocławskim. Księga jubileuszowa Centrum Edukacji Nauczycielskiej 2000–2020. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Skawiński R. (2008). W kręgu ideologii edukacyjnych. Studia Ełckie, 10, 441–455.
Śliwerski B. (2008). Wyspy oporu edukacyjnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Uryga D. i Wiatr M. (2015). Quasi-szkoły – nowe przedsięwzięcia rodzicielskie na obrzeżu systemu oświaty. Pedagogika Społeczna. Z praktyki szkolnej, 3(57), 217–232.
Wiatr M. (2017). Polskie quasi-szkoły – ideologiczne tło rodzicielskich inicjatyw edukacyjnych. Pedagogika Społeczna. Edukacja w społecznym zwierciadle, 2(64), 183–203.
Włodarczyk R. (2016). Ideologia, teoria, edukacja. Myśl Ericha Fromma jako inspiracja dla pedagogiki współczesnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Żłobicki W. (2002). Ukryty program w edukacji. Między niewiedzą a manipulacją. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.