Przejścia emerytalne nauczycieli: przegląd systematyczny literatury
Rok: 2024
Numer: 1
Strony: 203-217
DOI: 10.34767/PP.2024.01.13
Abstrakt
Przejścia emerytalne to złożony i niejednorodny proces determinowany przez wiele czynni ków. Artykuł prezentuje przegląd systematyczny badań dotyczących przygotowania do emerytury i wygaszania aktywności zawodowej przez nauczycieli. Celem badań była identyfikacja raportów badawczych poświęconych procesowi przejścia i/lub przygotowania do emerytury przez nauczycieli z uwzględnieniem stosowanych przez badaczy ram teoretyczno-metodologicznych. Analiza wyników doprowadziła do podzielenia wykorzystanych przez badaczy ramteoretycznych na dyscypliny naukowe oraz wskazała na zainteresowanie badaczy przygotowaniami do emerytury, psychospołecznymi aspektami starzenia się, dobrostanem emerytalnym oraz jakością życia nauczycieli kończących aktywność zawodową. Niedostatecznie eksplorowane są zagadnienia związane ze strategiami wsparcia w przechodzeniu na emeryturę, czynnikami wspierającymi proces tranzycji emerytalnych oraz czynnikami wypychającymi i opóźniającymi proces przejścia na emeryturę.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Amani J. i Fussy D.S. (2023). Retirement planning mistakes undermining the post-retirement adjustment and well-being. Educational Gerontology, 49(2), 158–173. DOI: 10.1080/03601277.2022.2096306.
Białożyt K. (2017). Znaczenie aktywności edukacyjnej osób starszych w adaptacji do emerytury. W: K. Białożyt, N. Pikuła i I. Świtała (red.), Etyczne i społeczne wymiary pracy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Bordia P., Read S. i Bordia S. (2020). Retiring: Role identity processes in retirement transition. Journal of Organizational Behavior, 41(5), 445–460. DOI: 10.1002/Job.2438.
Bridges W. (2008). Zarządzanie zmianami: jak maksymalnie skorzystać na procesach przejściowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Brzezińska A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Chamazkotih F.M. i in. (2022). The Effect of Psychosocial Self-Care Education on Retirement Syndrome in Educators: A Quasi-experimental Study. Iranian Journal of Ageing, 17(1), 16–27. DOI: 10.32598/sija.2021.972.3.
Costales J.M. (2023). Continuity of Life After Retirement: Perspectives Among Selected Public School educators of Nueva Ecija. American Journal of Interdisciplinary Research and Innovation, 2(1), 13–36. DOI: 10.54536/ajiri.v2i1.1190.
Erikson E. (2012). Dopełniony cykl życia. Gliwice: Helion.
Fabiś A., Wawrzyniak J.K. i Chabior A. (2015). Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Faustino J.A.C., Serrano J.O. i de Guzman A.B. (2020). What’s on your bucket list? Utility and importance of the retirement preferences of 40–70-year-old Filipino teachers using discrete choice estimation. Educational Gerontology, 46(11), 668–677. DOI: 10.1080/03601277.2020.1807086.
Golinowska S. i in. (1999). Starzenie się i starość: pojęcia, tendencje, cechy i struktury. W: S. Golinowska (red.), Ku godnej aktywnej starości. Raport o rozwoju społecznym. Polska 1999. Warszawa: UNDP.
GUS (2023). Komunikat w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w marcu 2019 roku.
Hildt-Ciupińska K., Bugajska J., Łastowiecka-Moras E. i in. (2012). Przykłady dobrych praktyk na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+. Bezpieczeństwo Pracy: Nauka i Praktyka, 3, 12–15.
Houlfort N. i in. (2015). The role of passion for work and need satisfaction in psychological adjustment to retirement. Journal of Vocational Behavior, 88(215), 84–94. DOI: 10.1016/j.jvb.2015.02.005.
Jagielska K. (2020). Jakość życia emerytowanych nauczycieli. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kędzierska H. (2011). Kariery zawodowe nauczycieli w labiryncie oświatowych przeobrażeń. Przegląd Pedagogiczny, 2, 78–88.
Konieczna E. (2017). Aktywizacja i integracja społeczna seniorów przez uczestnictwo w kulturze filmowej. Studia Kulturowo-Edukacyjne, 12(1), 47–61.
Kościelniak A. i Gierałtowska U. (2018). Rynek pracy nauczycieli w warunkach reformy edukacji. Marketing i Zarządzanie, 1(51), 183–195. DOI: 10.18276/miz.2018.51-18.
Krzyżanowski Ł., Kowalik W., Suwada K. i Pawlińska A. (2014). Młodzi emeryci w Polsce. Między biernością a aktywnością. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kusztal J. i Piasecka M. (2020). Przegląd systematyczny raportów badawczych w tworzeniu szkolnego programu profilaktycznego w kontekście zapobiegania wykluczeniu społecznego uczniów. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 15(3), 95–111. DOI: 10.35765/eetp.2020.1557.07.
Léime A.N. i Street D. (2022). Gender, Transitions and Turning Points: The Life Course and Older Workers’ Trajectories in Different US Occupations. Older Workers and Labour Market Exclusion Processes, 14, 19–44. DOI: 10.1007/978-3-031-11272-0_2.
Makowska M. (2020). Przegląd systematyczny – krok po kroku: przewodnik dla początkujących badaczy reprezentujących nauki społeczne. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Mandrzejewska-Smól I. (2016). Edukacja jako forma wspierania rozwoju zawodowego osób u schyłku kariery zawodowej. Szkoła – Zawód – Praca, 12, 198–211.
Mazur Z. i Orłowska A. (2018). Jak zaplanować i przeprowadzić systematyczny przegląd literatury. Polskie Forum Psychologiczne, 23(2), 235–251. DOI: 10.14656/PFP20180202.
Minta J. (2016). Tranzycje w konstruowaniu karier przez młodych dorosłych. Przesłania dla poradnictwa. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Mitręga M. (2012). Konsekwencje procesu starzenia się polityki społeczno- -gospodarczej. W: M. Zrałek (red.), Przestrzenie starości. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas.
Moen P. (2003). Midcourse. Navigating retirement and a new life stage. W: J.T. Mortimer i M.J. Shanahan (red.), Handbook of the Life Course. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Musila A.K., Masinde J. i Harrison M.M. (2019). Retirement Lived Challenges Experienced by Retirees: The Case of Retired Teachers in Makueni County, Kenya. International Journal of Research in Humanities and Social Studies, 6(9), 17–26.
Schlossberg N.K. (1981). A model for analyzing human adaptation to transition. Counselling Psychologist, 9(2), 2–18. DOI: 10.1177/001100008100900202.
Shlomo H. i Oplatka I. (2023). “I am still a teacher”: The place of the teaching career in the process of retirement adjustment. Educational Studies, 49(2), 219–238. DOI: 10.1080/03055698.2020.18376614.
Szatur-Jaworska B., Błędowski P. i Dzięgielewska M. (2006). Podstawy gerontologii społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „ASPRA-JR”.
Szukalski P. (2009). Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych
Telphy-Moses L.N. (2023). Pre-Retirement And Post-Retirement Adjustment Need Of Senior Secondary School 1 Teachers In Rivers State. International Journal of Innovative Education Research, 11(1), 104–110.
Tomaszewska-Hołub B. (2019). Stereotypizacja starości – wybrane przejawy ageizmu. Cywilizacja i Polityka, 17, 90–101.
Van Droogenbroeck F. i Spruyt B. (2014). To Stop or Not to Stop: An Empirical Assessment of the Determinants of Early Retirement Among Active and Retired Senior Teachers. Research on Aging, 36(6), 753–777. DOI: 10.1177/0164027513519449.
Walczak D. (2019). Przywileje w zabezpieczeniu na starość w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Woźnicka E. (2020). Przygotowanie do emerytury zadaniem współczesnej geragogiki. Kultura i Wychowanie, 18, 129–144. DOI: 10.25312/20832923.18/2020_09ew.
Zajdel K. (2013). Jakość życia nauczycieli emerytów i rencistów. Rocznik Andragogiczny, 20, 237–252. DOI: 10.12775/RA.2013.014.