Wschodząca dorosłość a prospołeczność (działanie społeczne) - teoretyczne i empiryczne wyznaczniki postaw życiowych młodego pokolenia

Abstrakt

W artykule dokonano próby analizy zjawisk determinujących sposób funkcjonowania młodego pokolenia we współczesnym świecie. W charakterystyce uwzględniono głównie warunki wyznaczone przez transformację kulturową i stanowiące wynik zjawisk kryzysowych o globalnym zasięgu (co wyznaczane jest cechami charakterystycznymi dla fenomenu ponowoczesności). Autorka dokonuje zatem próby pokazania współczesnego świata młodego pokolenia jako „generatora” zmian w funkcjonowaniu młodzieży. W tej perspektywie przedstawione zostały podstawowe czynniki determinujące problemy rozwojowe i zagrożenia dla społecznego funkcjonowania młodego pokolenia. Charakterystyka młodego pokolenia dokonana została z uwzględnieniem dwóch podstawowych założeń, dotyczących: (1) kształtowania się osobowości ponowoczesnej oraz nowej fazy rozwojowej jaką jest wschodząca dorosłość oraz (2) zaniku nastawień prospołecznych w relacjach międzyludzkich. Problemy życiowe doświadczane przez młodzież analizowane są w dwóch kontekstach: rozwojowym i społecznym (podwójna niegościnność świata). Analiza wyników badań wykazała związek między cechami osobowości ponowoczesnej (wschodzącej dorosłości w ujęciu J.J. Arnetta) a postawami życiowymi – stylami przywiązania (w ujęciu E. Berne, K. Bartholomew i L.M. Horowitza).

Słowa kluczowe

Bibliografia

Arnett J.J. (2000). Emerging adulthood. A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480.

Bańka A. (2006). Poradnictwo transnacjonalne. Cele i metody międzykulturowego doradztwa karier. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Bańka A. (2007). Psychologiczne doradztwo karier. Poznań-Warszawa: Print-B, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.

Barthes R. (2008). Mitologie. Przeł. A. Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Bartholomew K., Horowitz L.M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.

Bauman Z. (1994a). Chaos nasz powszedni. Gazeta Wyborcza, 29-30.10.

Bauman Z. (1994b). Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. Warszawa: Instytut Kultury.

Bauman Z. (2002). Dziesięć ważnych słów: rozmowy o Dekalogu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Bauman Z. (1996). Etyka nowoczesna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Bauman Z. (1991). Modernity and ambivalence. Ithaca, New York: Cornell University Press.

Bauman Z. (2006). Moralność w niestabilnym świecie. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha.

Bauman Z. (2007a). Płynne życie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Bauman Z. (1993). Ponowoczesne wzory osobowe. Studia Socjologiczne, 2, 7-31.

Bauman Z. (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.

Bauman Z. (1998). Prawodawcy i tłumacze. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Bauman Z. (2007b). Szanse etyki w zglobalizowanym świecie. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Beck U. (2004). Społeczeństwo ryzyka: w drodze do innej nowoczesności. Przeł. S. Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.

Berne E. (1961). Transactional analysis in pshychotherapy. New York: Grove Press Inc.

Berne E. (1994). W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Doda A. (1999). Narcyz. Nieznośna lekkość mitu. Amicus, 9-10.

Erikson E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Przeł. M. Żywicki. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Fromm E. (2008). Mieć czy być? Przeł. J. Karłowski. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Fromm E. (2000). Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Giddens A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hammarskjöld D. (1981). Drogowskazy. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Harris T.A. (1987). W zgodzie z sobą i z tobą. Praktyczny Przewodnik po analizie transakcyjnej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Jędrzejko M. (2012). Młodzież poszukująca na rozdrożu, w zmieniającym się świecie (spojrzenie socjopedagogiczne). Milanówek-Warszawa: Mazowieckie Centrum Profilaktyki Uzależnień.

Kwieciński Z. (2000). Tropy – ślady – próby. Studia i szkice z pedagogii pogranicza. Toruń: Wydawnictwo Edytor.

Leppert R. (2005). Tożsamość młodzieży w społeczeństwie naśladowczym. W: R. Leppert, Z. Melosik, B. Wojtasik (red.), Młodzież wobec (nie)gościnnej przyszłości (s. 87-101). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t.1. Podstawy psychologii (s. 67-92). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

McCrae R.R., Costa P.T.Jr. (2005). Osobowość dorosłego człowieka: perspektywa teorii pięcioczynnikowej. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Rogoll R. (2010). Aby być sobą: wprowadzenie do analizy transakcyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sandel M.J. (1984). The procedural republic and the unencumbered self. Political Theory, 12(1), s. 81-96.

Smart B. (1998). Postmodernizm. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Wysocka E. (2009/2010). Doświadczanie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wysocka E. (2012). „Wschodząca dorosłość” jako rezultat kryzysu w wartościowaniu a odczuwana jakość życia – analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje. W: W. Furmanek (red.), Kryzys wartości. Kategoria problematyki badań w pedagogice współczesnej (s. 165-197). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.