Edukacja inkluzyjna w Polsce

Abstrakt

Zauważa się, że dla skuteczności działań włączających niezbędne jest budowanie postaw proinkluzyjnych oraz poszerzanie wiedzy nauczycieli na temat różnorodnych potrzeb uczniów. Celem podjętych badań było poznanie i rozpatrzenie opinii nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami w klasach ogólnodostępnych i szkołach specjalnych, poczucia kwalifikacji i kompetencji do nauczania inkluzyjnego oraz gotowości do nauczania uczniów z niepełnosprawnościami w swojej klasie i podejmowania kursów doszkalających, oraz ukazanie związku pomiędzy miejscem pracy (przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum oraz liceum), a także doświadczeniem w pracy z uczniami z niepełnosprawnością a opiniami nauczycieli. Zastosowaną metodą badawczą był sondaż diagnostyczny, techniką – ankieta, natomiast narzędziem badawczym – kwestionariusz ankiety. Uzyskane wyniki prowadzą do wniosku, że opinie nauczycieli są na ogół pozytywne. Wyższy poziom kształcenia i kontakty ze starszą młodzieżą nie sprzyjają akceptacji inkluzji edukacyjnej. Nauczyciele liceum wykazali najbardziej negatywny stosunek do badanych aspektów. Doświadczenie w pracy z uczniami z niepełnosprawnością sprzyja akceptacji inkluzji edukacyjnej.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Al-Khamisy D. (2013). Edukacja włączająca edukacją dialogu. W poszukiwaniu modelu edukacji ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Avramidis E., Bayliss P., Burden R. (2000). A survey into mainstream teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school in one Local Educational Authority. Educational Psychology, 20(2), 193-213.

Bartnikowska U., Wójcik M. (2004). Zaniedbania w aspekcie triady: szkoła – rodzice – dziecko w kształceniu integracyjnym i masowym dzieci z wadą słuchu. W: Z. Gajdzica, A. Klinik (red.), Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych (s. 287-295). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Center Y., Ward J. (1987). Teachers’ attitudes towards the integration of disabled children into regular schools. Exceptional Child, 34, 41-56.

Chodkowska M. (2004). Socjopedagogiczne aspekty edukacji integracyjnej – nadzieje i realia w warunkach reformy systemu oświaty. W: Z. Palak (red.), Pedagogika specjalna w reformowanym ustroju edukacyjnym (s. 92). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Chrzanowska I. (2014), Nauczanie inkluzyjne w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania. Studia Edukacyjne, 30.

Czyż A. (2013). Idea edukacji włączającej w opinii pedagogów. W: B. Grochmal-Bach, A. Czyż, A. Skoczek (red.), Segregacja, integracja, inkluzja, 37. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Czykwin E. (2008). Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Davidson K.P., Pennebacker J.W., Dickerson S.S. (2000). Who Talks? The Social Psychology of Illness Support Groups. American Psychologist, 55, 2, 205-217.

Gajdzica Z. (2011). Opinie nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat edukacji włączającej uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w kontekście toczącej się reformy kształcenia specjalnego. W: Z. Gajdzica (red.) Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej (s. 56-79). Sosnowiec: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanitas.

Głodkowska J. (2010). Model kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – różnice nie mogą dzielić. W: Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe. cz. I. Warszawa: MEN.

Grabowska A., Janiszewska A. (2015). Dlaczego edukacja włączająca. W: A. Grabowska (red.), Dziecko z niepełnosprawnością w przedszkolu i szkole ogólnodostępnej – wyzwania dla JST, s. 9-12. Warszawa: Wydawnictwo ORE.

Jachimczak B. (2012). Przygotowanie nauczycieli wychowania przedszkolnego do realizacji wybranych zadań z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Studia Edukacyjne, 20, 163-176.

Jardzioch A.B. (2017). Edukacja włączająca w Polsce. Polska Myśl Pedagogiczna, 3, 193-205.

Kosakowski Cz. (2003). Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej. Toruń: Wydawnictwo Akapit.

Kuittinen E. (2017). Inclusive education from teachers’ perspective: Exploring Chilean teachers’ attitudes and self-efficacy. Master’s Thesis in Special Education. University of Jyväskylä. Department of Education and Psychology.

Kościelska M. (1976). Psychologiczne problemy padaczki u dzieci. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kruk-Lasocka J. (2012). Dostrzec dziecko z perspektywy edukacji włączającej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

LeRoy B., Simpson C. (1996). Improving student outcomes through inclusive education. Support for Learning, 11(1), 32-36.

Lipkowski O. (1976). Problem integracji. Szkoła Specjalna, 1, 6-12.

Minczakiewicz E. (1996). Perspektywy życiowe w wyobrażeniach dorastającej młodzieży pełno- i niepełnosprawnej umysłowo. Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 7, 295-307.

Mittler P. (2000). Working Towards Inclusive Education. London: Fulton.

Ossowski R. (1994). Problemy nauczania specjalnego zintegrowanego. W: M. Chodkowska (red.), Człowiek niepełnosprawny. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej.

Pielecki A., Kazanowski Z. (2001). Przygotowanie nauczycieli do realizacji założeń integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych. W: Z. Palak (red.), Pedagogika specjalna w reformowanym ustroju edukacyjnym (s. 207-214). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Rozporządzenie MEN z dn. 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. 2010, nr 228, poz. 1490).

Rozporządzenie MEN z dn. 24 lipca 2015 roku w sprawie organizowania warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U., poz. 1113).

Rozporządzenie MEN z dn. 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U., poz. 532).

Semków J. (2013). Całożyciowe uczenie się z perspektywy wielokulturowych problemów. W: E. Solarczyk-Ambrozik (red.), Całożyciowe uczenie się jako wyzwanie dla teorii i praktyki edukacyjnej (s. 81). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Stoiber K. C., Gettinger M., Goetz D. (1998). Exploring factors influencing parents’ and early childhood practitioners’ beliefs about inclusion. Early Childhood Research Quarterly, 13(1), 107-124.

UNESCO (2009). Wytyczne określające kierunek polityki włączającej w dziedzinie edukacji. Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.

Ustawa o systemie oświaty z dn. 7 września 1991 roku ze zmianami z dn. 2 grudnia 2016 roku (Dz.U. z 2016).

Wishart J. (2001). Motivation and learning styles in young children with Down syndrome. Down Syndrome Research and Practice, 7(2), 47-51.

Zacharuk T. (2008). Włączająca edukacja. W: J. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. VII. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Zacharuk T. (2011). Edukacja włączająca szansą dla wszystkich uczniów. Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny „Meritum”, 1(20).