Czasopismo wydawane pod patronatem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN
Numer 1 / 2019

Pokolenia odkryte i nieodkryte. Wgląd w niemieckie badania edukacyjne nad dzieciństwem, młodością, dorosłością i starością

Autor: Ewa Przybylska ORCIDiD, Danuta Wajsprych ORCIDiD
Rok: 2019
Numer: 1
Strony: 21-36
DOI: 10.34767/PP.2019.01.02

Abstrakt

Celem artykułu jest ustalenie przesłanek dla znaczenia i roli badań edukacyjnych nad poszczególnymi fazami życia / pokoleniami na przykładzie przeglądu badań w RFN. Eksplorowanie tej problematyki pozwala, zdaniem autorek, na umiejscowienie procesów uczenia się w perspektywie zmiennych społecznych i kulturowych, co dla praktyki edukacyjnej ma fundamentalne znaczenie, wskazuje bowiem na możliwości samodzielnego planowania i działania na rzecz całożyciowego rozwoju oraz inspirowania i organizowania rozwoju innych osób. Ewolucja ujęć niemieckich dyskursów nad dzieciństwem, młodością, dorosłością i starością, wytwarzając na swój własny sposób określoną narrację badawczą, perspektywę problemową, sposób i zakres prowadzonych badań, pozwala na ustalenie dynamiki zmian w podstawach ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych tych badań oraz wyłonienie pól problemowych białych/pustych, koniecznych do zagospodarowania w perspektywie całożyciowego uczenia się.

Słowa kluczowe

badania cykl życia pedagogika pedagogika ogólna pokolenie uczenie się uczenie się przez całe życie

Bibliografia

Ahnert L., Pinquart M., Lamb M.E. (2006). Security of children’s relationship with nonparental care providers: A meta-analysis. Child Development, 74, 664-679.

Alheit P., Dausien B. (2018). Bildungsprozesse über die Lebensspanne und lebenslanges Lernen. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Arendt H. (1999). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Przeł. W. Madej i in. Warszawa: Aletheia.

Aßmann S. (2016). Informelles Lernen mit digitalen Medien. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Allmendinger J., Ebner Ch., Nikolai R. (2018). Soziologische Bildungsforschung. W: R. Tippelt, B. SchmidtHertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Arnold R., Faulstich P., Mader W. i in. (2000). Forschungsmemorandum für die Erwachsenen- und Weiterbildung. Frankfurt a. M.: DIE.

Beck U. (2006). Die Neuvermessung der Ungleichheit. Frankfurt a. M.: Suhrkamp.

Beck K., Kell A. (1991). Bilanz der Bildungsforschung. Weinheim: Deutscher Studien Verlag.

BMFSF (2013). 14. Kinder- und Jugendbericht. Bericht über die Lebenssituation junger Menschen und die Leistungen der Kinder- und Jugendhilfe in Deutschland. Berlin: BMFSF.

Braun K. (2012). Früh übt sich, wer ein Meister werden will – Neurobiologie des kindlichen Lernens. München: Deutsches Jugendinstitut.

Braun F., Lex T., Reißig B. (2018). Übergangsforschung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Bremer H. (2010). Literalität, Bildung und die Alltagskultur sozialer Milieus. W: J. Bothe (red.), Das ist doch keine Kunst. Münster–New York: Waxmann.

Büchner P., Brake A. (red.) (2006). Bildungsort Familie. Transmission von Bildung und Kultur im Alltag von Mehrgenerationenfamilien. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.

Corell L., Lepperhoff J. (2013). Familie und Bildung: eine Einleitung. W: L. Corell, J. Lepperhoff (red.), Frühe Bildung in der Familie. Perspektiven der Familienbildung. Weinheim und Basel: Beltz Juventa.

Dedering K., Holtappels H.G. (2018). Schulische Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Dehnbostel P. (2016). Informelles Lernen in der betrieblichen Bildungsarbeit. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Duscheleit S., Frommann R., Volpert W. (1979). W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Düx W., Rauschenbach Th. (2016). Informelles Lernen im Jugendalter. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Düx W., Sass E. (2016). Informelles Lernen im freiwilligen Engagement. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Ecarius J. (2018). Generation und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Ehrenspeck-Kolasa Y. (2018). Philosophische Bildungsforschung. Bildungstheorie. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Flitner W. (1989). Neue Wege der Erziehung und Selbstbildung. W: K. Erlinghagen (red.), Wilhelm Flitner: Gesammelte Schriften. Paderborn: Schöningh.

Friebe J., Schmidt-Hertha B., Tippelt R. (2014). Kompetenzem im höheren Lebensalter. Ergebnisse der Studie „Competencies in Later Life“ (CiLL). Bielefeld: Bertelsmann.

Füssenich I. (1995). Klippen in den Unterrichtsmaterialien, im Lehererverhalten, in der Schulorganisation und in der Lehreraus- und Fortbildung. W: W. Stark., T. Fitzner, Ch. Schubert (red.), Schulische und außerschulische Prävention von Analphabetismus. Stuttgart – Dresden: Evangelische Akademie Bad Boll.

Gebhardt M., Heimlich U. (2018). Inklusion und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Gerl H. (1979). Interaktionsforschung. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Gloger-Tippelt G. (2018). Kindheit und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Gogolin I. (2018). Interkulturelle Bildungsforschung. Bildung und Übergänge. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Götz Th., Frenzel A.C., Pekrun R. (2018). Psychologische Bildungsforschung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Gräsel C. (2018). Umweltbildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Hafeneger B. (2018). Politische Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Hannover B., Kleiber D. (2018). Gesundheit und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Hansen S. (2016). Informelles Lernen und Sport. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Harteis Ch., Heid H. (2018). Bildungsarbeit in Wirtschaft und Betrieb. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Harwas-Napierała B., Trempała J. (2000). Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Heckman J.J. (2006). Skill Formation and the Economics of Investing in Disadvantaged Children. Science, 312, 1900-1902.

Hofhues S. (2016). Informelles Lernen mit digitalen Medien in der Hochschule. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Hummelsheim S., Timmermann D. (2018). Bildungsökonomie. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Hüther J. (1979). Medienforschung im Dienst der Weiterbildung. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Iller C. (2018). Höheres Erwachsenenalter und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Jasińska-Kania A. (1983). Rozwój człowieka a świat społeczny. Colloquia Communia, 4-5, 29.

Jenks C. (2008). Socjologiczne konstrukty dzieciństwa. W: M. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Przeł. M. Kościelniak. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Karl Ch. (1979). Motivationsforschung: Probleme und Ergebnisse der Erforschung von Weiterbildungsmotivation. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Kant I. (1982). Ausgewählte Schriften zur Pädagogik und ihre Begründung. Paderborn: Schöningh.

Kant I. (1999). O pedagogice. Przeł. D. Sztobryn. Łódź: Dajas.

Klinkhammer N. (2010). Frühkindliche Bildung und Betreuung im „Sozialinvestitionsstaat“ – mehr Chancengleichheit durch investive Politikstrategien?. W: D. Bühler-Niederberger, J. Mierendorff, A. Lange (red.), Kindheit zwischen fürsorglichem Zugriff und gesellschaftlicher Teilhabe. Wiesbaden: Springer VS.

Köster D. (2009). Entwicklungschancen in alternden Gesellschaften durch Bildung: Trends und Perspektiven. W: A. Dehmel, H.-H. Kremer, N. Schaper, P.F.E. Sloane (red.), Bildungsperspektiven in alternden Gesellschaften. Frankfurt a. M.: Peter Lang.

Kruse A., Wahl H.-W. (2010). Zukunft Altern. Individuelle und gesellschaftliche Weichenstellungen. Heidelberg: Spektrum.

Krüger H.-H., Grunert C., Bruning A. (2018). Jugend und Bildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Lüders Ch., Riedle S. (2018). Außerschulische Jugendbildung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Mayer D., Beckh K., Berkic J. i in. (2013). Erzieherin-Kind-Beziehungen und kindliche Entwicklung: Der Einfluss von Geschlecht und Migrationshintergrund. Zeitschrift für Pädagogik, 59, 803-816.

Melhuish E. (2013). Die frühkindliche Umgebung: langfristige Wirkungen frühkindlicher Bildung und Erziehung. W: Kompetenzteam Wissenschaft des Bundesprogramms „Elternchance ist Kinderchance“, L. Corell, J. Lepperhoff (red.), Frühe Bildung in der Familie. Perspektiven der Familienbildung. Weinheim und Basel: Beltz Juventa.

Müller M., Achatz M., Hoh R. i in. (2018). Dokumentation von Forschungseinrichtungen. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Obuchowski K. (2001). Od przedmiotu do podmiotu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

Ortega y Gasset J. (1992). Po co wracamy do filozofii?. Przeł. E. Burska i in. Warszawa: Wydawnictwo Spacja

Overwien B. (2016). Informelles Lernen und politische Bildung. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Reuter L.R. (2018). Politik- und rechtswissenschaftliche Bildungsforschung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Rohs M. (red.) (2016). Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Roth H., Friedrich D. (1975). Einleitung. W: H. Roth, D. Friedrich (red.), Bildungsforschung. Probleme – Perspektiven – Prioritäten. Stuttgart: Klett.

Roßbach H.G. (2005). Effekte qualitativ guter Betreuung, Bildung und Erziehung im frühen Kindesalter auf Kinder und ihre Familien. W: Sachverständigenkommission (red.), Zwölfter Kinder- und Jugendbericht. München: Deutsches Jugendinstitut.

Schleiermacher F. (1983). Ausgewählte pädagogische Schriften. Paderborn: Schöningh.

Schleiermacher F. (2000). Erziehungslehre. Texte zur Pädagogik. Kommentierte Studienausgabe. Frankfurt a. M.: Suhrkamp.

Schmidt-Wenzel A. (2016). Familie als informelles Lern- und Bildungsfeld. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Schroeder H. (1979). Dropout Forschung: Teilnehmerschwund. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: BurgbüchereiSchneider.

Schwan S. (2016). Lernen in Museen und Science Center. W: M. Rohs (red.), Handbuch Informelles Lernen. Wiesbaden: Springer VS.

Senzky K. (1979). Bildungspolitik als Aufgabe und Problem der Weiterbildungsforschung. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Siebert H. (1979). Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Stanat P., Bergann S., Taraszow T. (2018). Geschlechtsbezogene Disparitäten im deutschen Bildungswesen. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Stępkowski D. (2010). Friedricha Schleiermachera myślenie o wychowaniu jako dialogu pokoleń. Paedagogia Christiana, 1(25), 105-136.

Szafraniec K. (2006). „Porzucona generacja”: młodzież polska wobec wyzwań „społeczeństwa ryzyka”. W: M. Dziemianowicz, D. Gołębniak, R. Kwaśnica (red.), Przetrwanie i rozwój jako niezbywalne powinności wychowania. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.

Szafraniec K. (2009). Dzisiejsza młodzież – oszukane pokolenie?. Zaczerpnięte 15 czerwca 2019. Strona internetowa https://wiadomosci.wp.pl/dzisiejsza-mlodziez-oszukane-pokolenie-6036790929634433a

Sztompka P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Tenorth H.-E. (2018). Historische Bildungsforschung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Tesch-Römer C., Wurm S. (2009). Theoretische Positionen zu Gesundheit und Alter. Beiträge zur Gesundheitsberichterstattung des Bundes. Gesundheit und Krankheit im Alter. Berlin: Statistisches Bundesamt, Deutsches Zentrum für Altersfragen, Robert Koch Institut.

Tippelt R. (1998). Zum Verhältnis von allgemeiner Pädagogik und empirischer Bildungsforschung. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 1(2), 239-260.

Tippelt R., Hippel v. A. (red.) (2018). Handbuch Erwachsenenbildung/Weiterbildung. Wiesbaden: Springer VS.

Tippelt R., Schmidt-Hertha B. (red.) (2018). Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Tippelt R., Schmidt B., Schnurr S. i in. (2009). Bildung Älterer. Chancen im demographischen Wandel. Bielefeld: Bertelsmann.

Vath R. (1979). Berufsforschung: Der Beruf des Erwachsenenpädagogen. W: H. Siebert (red.), Taschenbuch der Weiterbildungsforschung. Baltmannsweiler: Burgbücherei Schneider.

Walther A., Stauber B. (2018). Bildung und Übergänge. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.

Weishaupt H., Ritteberger M. (2013). Resümee. W: H. Weishaupt, M. Ritteberger (red.), Bildungsforschung in Deutschland – eine Situationsanalyse. Bonn- Berlin: BMBF.

Willig C., Rogers S. (2008). The SAGE Handbook of Qualitative Research in Psychology. Zaczerpnięte 10 czerwca 2017. Strona internetowa http://uk.sagepub.com/en-gb/eur/the-sage-handbook-of-qualitative-research-in-psychology/book245472

Zedler P. (2018). Erziehungswissenschaftliche Bildungsforschung. W: R. Tippelt, B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung. Wiesbaden: Springer VS.