Abstrakt

Artykuł prezentuje propozycję nowej koncepcji wyobraźni twórczej, która redefiniuje i integruje wcześniejsze kategorie analityczne i podejścia badawcze. W proponowanym modelu twórcze zdolności wyobrażeniowe definiowane są jako połączenie trzech wymiarów: obrazowości – zdolności tworzenia wyraźnych wyobrażeń, które charakteryzują się wysokim stopniem złożoności i szczegółowości, oryginalności – zdolności do wytwarzania twórczych wyobrażeń, cechujących się nowością i niepowtarzalnością oraz zdolnością do przekształcania tworzonych wyobrażeń. Opis konceptualnego i teoretycznego ujęcia twórczej wyobraźni stanowi wprowadzenie do prezentacji nowego narzędzia – Testu Twórczych Zdolności Wyobrażeniowych (TTZW). Koniunkcyjny charakter modelu oraz specyfika nowego testu stanowią podstawę do głębszej dyskusji nad zasadnością i użytecznością profilowej analizy wyobraźni twórczej w diagnostyce edukacyjnej

Słowa kluczowe

Bibliografia

Anastasi A., Schaefer C.E. (1971). The Franck Drawing Completion Test as a Measure of Creativity. The Journal of Genetic Psychology: Research and Theory on Human Development, 119(1), 3-12.

Atwood G. (1971). An Experimental Study of Visual Imagination and Memory. Cognitive Psychology, 2, 290-299.

Barraca J., Poveda B., Artola T., Mosteiro P., Sanchez N., Ancillo I. (2010). Three version of a new test for assessing creativity in Spanish population (PIC-N, PIC-J, PIC-A). referat wygłoszony na konferencja ECHA, Paryż.

Bértolo H. (2005). Visual Imagery without Visual Perception? Psicologica, 26, 173-188.

Brant A.A. (2013). Mental Imagery and Creativity. Cognition, Observation and Realization. Saarbrucken: AkademikarVerlag.

Brzeziński J. (2012). Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.

Campos A., Perez M.J. (1989). High and low imagers and their scores on creativity. Perceptual and Motor Skills, 68, 403-406.

Dziedziewicz D. (2008). Wpływ bajki na rozwój wyobraźni twórczej w okresie przedszkolnym. Eksperymentalne badania stymulowania wyobraźni twórczej z wykorzystaniem bajek i ekspresji plastycznej. W: J. Łaszczyk, M. Jabłonowska (red.), Uczeń zdolny wyzwaniem dla współczesnej edukacji. Warszawa: Wyd. APS.

Dziedziewicz D., Karwowski M. (w druku). Measuring Creative Imagery Abilities. Frontiers in Psychology.

Dziedziewicz D., Karwowski M. (2014). Metody badania wyobraźni twórczej w pedagogice i psychologii – przegląd systematyczny. Ruch Pedagogiczny, 4, 153-173.

Dziedziewicz D., Karwowski M. (2015). Development of Children’s Creative Visual Imagination: A Theoretical Model, Measure and Stimulation Program. Education, 1-3. International Journal of Primary, Elementary and Early Years Education, 43, 1-11.

Dziedziewicz D., Gajda A., Karwowski M. (2014). Developing Children’s Intercultural Competence and Creativity. Thinking Skills and Creativity, 13, 32-42.

Dziedziewicz D., Olędzka D., Karwowski M. (2013). An effectiveness of imagination enhancement among 4-6 years old children using Doodle Book program. Thinking Skills and Creativity, 9, 85-95.

Galton F. (1880). Statistics of Mental Imagery. Mind, 5, 301-318.

Gonzales M.A., Campos A., Perez M.J. (1997). Mental imagery and creative thinking. The Journal of Psychology, 131(4), 357-364.

Guilford J.P. (1987). Natura inteligencji człowieka. Warszawa: PWN.

Guilford J.P. (1950). Creativity. American Psychologist, 5, 444-454.

Gundogan A., Arib M., Gonen M. (2013). The effect od drama on the creative imagination of children in different age groups. Hacettepe University Journal of Education, 28(2), 206-220.

Ho H.C., Wang C.C., Cheng Y.Y. (2013). Analysis of the Scientific Imagination Process. Thinking Skills and Creativity, 10, 68-78.

Holt R.R. (1964). Imagery: the return of the Ostracized. American Psychologist, 19, 4, 254-264.

Isaksen S.G., Dorval K.B., Kaufman G. (1991-1992). Mode of symbolic representation and cognitive style. Imagination, Cognition and Personality, 11(3), 271-277.

Karwowski M. (2014). Sprzeniemierzanie kreatywności? W: Niemierko, B., Szmigel, K. (red.), Diagnozy edukacyjne. Dorobek i nowe zadania. Gdańsk: PTDE.

Karwowski M. (2010). Kreatywność – feeria rozumień, uwikłań, powodów. Teoretyczno-empiryczna prolegomena. W: M. Karwowski, A. Gajda (red.), Kreatywność (nie tylko) w klasie szkolnej. Warszawa: Wyd. APS.

Karwowski M. (2009). Identyfikacja potencjału twórczego. Warszawa: Wyd APS.

Karwowski M., Soszyński M. (2008). How to develop creative imagination? Thinking Skills and Creativity, 3, 163-171.

Kaufman J.C. (2011). Kreatywność. Warszawa: Wyd. APS.

Khatena J. (1975). Vivdness of imagery and creative self-perceptions, The Gifted Child Quarterly, 19(1), 33-37.

Kowalik S. (2005). Modele diagnozy psychologicznej. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna. T. 1. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

Lang P.J., Greenwald M.K., Bradley M.M., Hamm A.O. (1993). Looking at Pictures: Affective, Facial, Visceral, and Behavioral Reactions. Psychophysiology, 30, 261-273.

LeBoutillier N., Marks D.F. (2003). Mental imagery and creativity: A meta-analytic review study. British Journal of Psychology, 94, 29-44.

Lebuda I. (2009). Przykład całościowej diagnozy kreatywności. W: M. Karwowski (red.), Identyfikacja potencjału twórczego. Warszawa: Wyd. APS.

Lenoir R. (1920). Psychology of Ribot and Contemporary Thought. The Monist, 30(3), 365-394.

Limont W. (1996). Analiza wybranych mechanizmów wyobraźni twórczej. Toruń: Wyd. UMK.

Montgomery D., Bull K.S., Baloche L. (1993). Characteristics of the creative person. American Behavioral Scientist, 37, 68-78.

Moran S., John-Steiner V. (2003). Creativity in the Making Vygotsky’s Contemporary Contribution to the Dialectic of Development and Creativity. W: K. Sawyer, V. John-Steiner, S. Moran, R.J. Sternberg, D.H. Feldman, J. Nakamura, M. Csikszentmihalyi (red.), Creativity and Development. New York: Oxford University Press.

Morrison R.G., Walace B. (2001). Imagery Vividness, Creativity and the Visual Arts. Journal Of Mental Imagery, 25(3&4), 135-152.

Niemierko B. (2009). Diagnostyka edukacyjna. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

Piotrowski K.T., Kos J. (2008). Test rysowania zwierząt z innej planety – skąd dzieci biorą nowe pomysły? W: W. Limont, J. Cieślikowska i J. Dreszer (red.), Zdolności. Talent. Twórczość. T. I (s. 207-220). Toruń: Wyd. Naukowe UMK.

Plucker J. (1999). Is the proof in the pudding? Reanalyses of Torrance’s (1958 to present) longitudinal study data. Creativity Research Journal, 12, 103-114.

Popek R. (1996). Metody badania uzdolnień plastycznych. W: S. Popek (red.), Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży. Lublin: Wyd. UMCS.

Reichling M.J. (1990). Images of Imagination. Journal of Research in Music Education, 38, 282-293.

Ren F., Li X., Zhang H., Wang L. (2012). Progression of Chinese Students’ Creative Imagination from Elementary Through High School. International Journal of Science Education, 34(13), 2043-2059.

Rhodes J.W. (1981). Relationships between vividness of mental imagery and creative thinking. Journal of Creative Behavior, 15, 90-98.

Ribot T. (1906). Essay on the Creative Imagination. Chicago: The Open Court Publishing CO.

Root-Bornstein R., Root-Bornstein M. (2004). Artistic Scientists and Scientific Artists: The Link Between Polymathy and Creativity. W: R.J. Sternberg, E.L. Grigorenko, J.L. Singer (red.), Creativity. From Potential to Realization. Washington: American Psychological Association.

Rothenberg A. (1995). Creative Cognitive Processes in Kekulé’s Discovery of the Structure of the Benzene Molecule. The American Journal of Psychology, 108(3), 419-438.

Rozet I.M. (1977/1982). Psychologia fantazji. Badania twórczej aktywności umysłowej. Warszawa: PWN.

Rubinsztejn S.L. (1940/1962). Podstawy psychologii ogólnej. Warszawa: Książka i Wiedza.

Runco M., Nemiro J., Walberg H. (1998). Personal explicit theories of creativity. Journal of Creative Behavior, 32, 1-17.

Schaefer C. (1970). Developmental of an Originality Scale for the Franck Drawing Completion Test, Perceptual and Motor Skill, 31, 402.

Schmeidler G. (1965). Visual imagery correlated to a measure creativity. Journal of Consulting Psychology, 29, 1, 78-80.

Scott G., Leritz L.E., Mumford M.D. (2004a). The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal, 16, 361-388.

Scott G., Leritz L.E., Mumford M.D. (2004b). Types of creativity training: Approaches and their effectiveness. Journal of Creative Behavior, 38, 149-179.

Shaw G.E. (1985). The use of imagery by intelligent and by creative schoolchildren. Journal of General Psychology, 112, 153-171.

Shaw G.A., Belmore S.M. (1982-1983). The relationship between imagery and creativity. Imagination, Cognition and Personality, 2, 115-123.

Shaw G.A., DeMers S.T. (1986). The relationship of imagery to originality, flexibility and fluency in creative thinking. Journal of Mental Imagery, 10, 65-74.

Stemplewska-Żakowicz K. (2011). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: GWP.

Thompson W.L., Hsiao Y., Kosslyn S.M. (2011). Dissociation Between Visual Mental Imagery. Journal of Cognitive Psychology, 23, 256-263.

Udwin O. (1983). Imaginative play training as an intervention method with institutionalised preschool children. British Journal Eduactional Psychology, 53, 32-39.

Uszyńska-Jarmoc J. (2003). Twórcza aktywność dziecka: teoria – rzeczywistość – perspektywy rozwoju. Białystok: Trans Humana.

Uszyńska-Jarmoc J. (2007). Od twórczości potencjalnej do autokreacji w szkole. Białystok: Trans Humana.

Ward T.B. (1994). Structured Imagination: The role of category structure in exemplar generation. Cognitive Psychology, 27, 1-40.

Vellera C., Gavard-Perret M.L. (2012). Is mental imagery ability an element for identifying creative consumers. Zaczerpnięte 25 marca 2015. Strona internetowa http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00851322

Vygotsky L.S. (1930/2004). Imagination and Creativity in Childhood. Journal of Russian and East European Psychology, 1(42), 7-97.

Vygotsky L.S. (1931/1991). Imagination and creativity in the adolescent. Soviet Psychology, 29, 73-88.