Krytyka irracjonalizmu w Szkole Lwowsko-Warszawskiej i jej pedagogiczny wyraz

Abstrakt

W filozoficznych sporach toczonych przez uczonych ze Szkoły Lwowsko-Warszawskiej (SL-W) szczególne miejsce zajmowały spory z koncepcjami irracjonalistycznymi. Kazimierz Twardowski i jego uczniowie odrzucali te koncepcje zarówno ze względów filozoficznych, jak i pozafilozoficznych. W artykule przedstawiono źródła europejskiego irracjonalizmu początku XX wieku oraz wybranych filozofów – irracjonalistów, z którymi dyskutowali przedstawiciele SL-W. Omawiając tę dyskusję, wskazano na główne linie argumentacji rozwijanej w SL-W. Krytyka irracjonalizmu ujawniła się również wyraźnie w tekstach pedagogicznych omawianych myślicieli. Tym, co charakteryzowało założenia wychowawcze w SL-W, był nacisk kładziony na ścisłość myślenia i sprawność działania, nie zaś dążenie do wyrobienia w uczniach określonego poglądu na świat. Był to wyraz konsekwentnej postawy intelektualnej tej grupy uczonych, opisywanej niekiedy jako postawa maksymalistyczna co do formy i minimalistyczna co do treści.

Słowa kluczowe

Bibliografia

Ajdukiewicz K. (1985). Język i poznanie. T. 1. Warszawa: PWN.

Ajdukiewicz K. (2003). Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka. Kęty-Warszawa: Wyd. Antyk – Fundacja Aletheia.

Bocheński J. (1993). Logika i filozofia. Warszawa: PWN.

Czeżowski T. (2004). O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach. Kęty: Wyd. Antyk.

Dąmbska I. (1937). Irracjonalizm a poznanie naukowe. Kwartalnik Filozoficzny, t. Xiv, z. 2.

Jadczak T. (1992). Wstęp. W: K. Twardowski. Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Warszawa: WSiP.

Kotarbiński T. (1960). Sprawność i błąd. Z myślą o dobrej robocie nauczyciela. Warszawa: PZWS.

Kotarbiński T. (1986). Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Warszawa: PWN.

Okoń W. (1959) (red.). Osobowość nauczyciela. Warszawa: PZWS.

Skoczyński J., Woleński J. (2010). Historia filozofii polskiej. Kraków: Wyd. WAM.

Smołalski A. (1994). Ideały wychowawcze w polskiej myśli pedagogicznej od końca XVI w. do końca II Rzeczpospolitej. Opole: Uniwersytet Opolski.

Sośnicki K. (1936). Wychowanie intelektualne. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Sośnicki K. (1967). Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: PZWS.

Twardowski K. (1965). Wybrane pisma filozoficzne. Warszawa: PWN.

Twardowski K. (1992). Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Warszawa: WSiP.

Woleński J. (1985). Filozoficzna Szkoła Lwowsko-Warszawska. Warszawa: PWN.

Zawirski Z. (2003). O stosunku metafizyki do nauk. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii UW.