Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie działalności Stefanii Sempołowskiej (1869-1944) jako inicjatorki i organizatorki publicystyki dla młodzieży w Królestwie Polskim oraz omówienie założonego przez nią periodyku Z Bliska i z Daleka. Rezultatem analiz jest wskazanie głównych obszarów tematycznych periodyku oraz określenie i omówienie walorów wychowawczych pisma dla młodzieży. Analiza pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków. Poprzez aktywność publicystyczno-redakcyjną Sempołowska prowadziła działania, które miały na celu wychowanie młodzieży w warunkach braku polskiej państwowości. W czasopiśmie akcentowano wartości patriotyczne, przywiązanie do polskiej kultury, tradycji i języka, co sprzyjało zachowaniu polskiej tożsamości młodych czytelników. Periodyk Z Bliska i z Daleka wyróżniał się starannym doborem tekstów publicystycznych, dzięki którym zapoznawano młodzież z tematyką polityczną, społeczną i naukową. Metodą badawczą zastosowaną w niniejszym artykule jest metoda jakościowa, w tym analiza zawartości prasy.

Słowa kluczowe

Bibliografia

(APW) Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Korotyńskich, sygn. 2209.

(AUJ) Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Korespondencja Władysława Orkana z lat 1891-1930, syg. 8628 III, t 25.

Araszkiewicz F.W. (1978). Ideały Wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Birżysko M. (1913). O ruchach społeczno-narodowych na Litwie, Z Bliska i z Daleka, 2.

Bołdyrew A. (2018). Alkoholizm, prostytucja, narkomania jako „trucizna młodzieży”. Dyskusja o zagrożeniach dorastania u progu polskiej nowoczesności. W: A. Cybal-Michalska, B. Kanclerz, L. Myszka- Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Młodzież w strefie doświadczeń edukacyjno-zawodowych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Czawczawadze E. (1914). Do Matki-Gruzinki. Z Bliska i z Daleka, 2.

Danyszowa J. (1913). Radioaktywność. Z Bliska i z Daleka, 11-12.

Dębicka Z. (1960). Ciocia Stefa. W: N. Gąsiorowska (red.), Życie i działalność Stefanii Sempołowskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Domejko I. (1914). Filareci i Filomaci. Z Bliska i z Daleka, 5. Droga do Niepodległości: Stefania Sempołowska. (2018). Rozmowa z dr Agnieszką Janiak-Jasińską. Zaczerpnięte 5 października 2018. Strona internetowa https://www.youtube.com/watch?v=x6DCu_sFr90

Falski M. (1906). Niektóre dane z życia młodzieży szkół średnich. Nowe Tory, 8.

Falski M. (red.) (1962). Pisma pedagogiczne i oświatowe. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Gąsiorowska N. (1913). Królestwo Polskie (1815 – 1830). Z Bliska i z Daleka, 9.

Gąsiorowska N. (red.) (1960). Życie i działalność Stefanii Sempołowskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Grabowski E. (1914a). Miasta i wsie. Z Bliska i z Daleka, 4.

Grabowski E. (1914b). Wybory do parlamentu. Z Bliska i z Daleka, 7.

Grudzińska A. (1914). Wierny. Z Bliska i z Daleka, 4.

Gulczyńska J. (2006). Stefania Sempołowska. W: T. Pilch, (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. 5. Warszawa: Żak.

Heilpern M. (1913). Liście żółkną. Z Bliska i z Daleka, 1.

Jankowski E. (red.) (1996). Słownik pseudonimów pisarzy polskich. t. IV. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Jezierski W. (1913). Wędrówki ptaków w październiku. Z Bliska i z Daleka, 1.

Kempa G. (1998). Sempołowska Stefania. W: W. Bobrowska-Nowak, D. Drynda (red.), Słownik pedagogów polskich. Katowice: Uniwersytetu Śląskiego.

Kmiecik Z. (1978). Prasa polska w latach 1864-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kolasa W., Rogoż M., Woźniakowski K. i in. (2017). Polish press for children and youth up to 1918 year (assumptions of a research project). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 15, 309-321.

Krassowski J. (1914). O kalendarzu. Z Bliska i z Daleka, 1.

Kronika. (1913c). Walory edukacji ludowej. Z Bliska i z Daleka, 4.

Kronika. (1914e). O młodzieży w Galicji. Z Bliska i z Daleka, 17.

Kronika. (1913a). Z Bliska i z Daleka, 1.

Kronika. (1913b). Z Bliska i z Daleka, 4.

Kronika. (1913d). Z Bliska i z Daleka, 7.

Kronika. (1913e). Z Bliska i z Daleka, 8.

Kronika. (1913f). Z Bliska i z Daleka, 10.

Kronika. (1914a). Z Bliska i z Daleka, 2.

Kronika. (1914b). Z Bliska i z Daleka, 3.

Kronika. (1914c). Z Bliska i z Daleka, 7.

Kronika. (1914d). Z Bliska i z Daleka, 9.

Kronika. (1914f). Z Bliska i z Daleka, 20.

Kronika. (1914g). Z Bliska i z Daleka, 27

Kronika. (1914h). Z Bliska i z Daleka, 29.

Krzesławski J. (1914). O zarobkowej pracy fizycznej w czasie wakacji. Z Bliska i z Daleka, 30.

Kuliczkowska K. (1975). Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1918. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Kuliczkowska K. (1985). Sempołowska Stefania. W: C. Hernas (red.), Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Lubartowianka B., Krasińska F. (1914). Głos Czytelniczy. Z Bliska i z Daleka, 7.

Łaganowski S. (1913). Azja Mniejsza. Zarys geograficzny. Z Bliska i z Daleka, 6.

Makowski W. (1914). Młodzież wileńska 1817-22. Z Bliska i z Daleka, 5.

Maliniak-Libkindowa R. (1914). Doświadczenia z fizjologii roślin. Z Bliska i z Daleka, 20.

Markowska M. (1913). 19.X.1813. Z Bliska i z Daleka, 3.

Markowska M. (1914). Modlitwa. Z Bliska i z Daleka, 4.

Michalski S. (1973). Społeczna i pedagogiczna działalność Stefanii Sempołowskiej na tle epoki. Warszawa: Książka i Wiedza.

Micińska M. (2008). Inteligencja na rozdrożach 1864-1918. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Miłkowska N. (1914). Wieczór wigilijny. Z Bliska i z Daleka, 1.

Morecki R. (1913). Mgły. Z Bliska i z Daleka, 11-12.

Mortkowicz-Olczakowa H. (1961). Panna Stefania. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Mortkowiczowa J. (1958). O postępowym czasopiśmiennictwie dla dzieci i młodzieży, Studia Pedagogiczne, t. 5, Wrocław.

Mortkowiczowa J. (1960). Stefania Sempołowska. W: N. Gąsiorowska (red.), Życie i działalność Stefanii Sempołowskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Muszkowska J.M. (1913). Wojna na Bałkanach. Z Bliska i z Daleka, 10.

Pacholczykowa A. (1995-1996). Sempołowska Stefania Aniela (1869-1944). W: F. Schroeder, Ch. Siemiatycki (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. 36. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.

Papuzińska J. (1972). Wychowawcza rola prasy dziecięcej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Pisarek W. (1983). Analiza zawartości prasy. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych.

Posner S. (1913a). Kodeks Napoleona. Z Bliska i z Daleka, 3.

Posner S. (1913b). Związek „Dobroci”. Z Bliska i z Daleka, 4.

Posner S. (1913c). Praca radosna. Z Bliska i z Daleka, 8.

Posner St. (1913d). Jak dzieci pracują w fabryce. Z Bliska i z Daleka, 29.

Posner S. (1914a). Cel życia. Z Bliska i z Daleka, 1.

Posner S. (1914b). Ormianie, ich Dola i Niedola. Z Bliska i z Daleka, 2.

Posner St. (1914c). Szamil. Z Bliska i z Daleka, 2.

Posner S. (1914d). Hej, do pracy!. Z Bliska i z Daleka, 8.

Posner St. (1914e). O dzieciach, które zamiast do szkoły chodzić, muszą na kawałek chleba zarobić. Z Bliska i z Daleka, 24.

Potoczny J. (2008). Sempołowska Stefania Aniela (1870-1944). W: A. Meissner i W. Szulakiewicz (red.), Słownik biograficzny polskiej historii wychowania. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Przecławska A. (1993). Czasopisma dziecięce i młodzieżowe. W: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna. Warszawa: Fundacja Innowacja.

Radlińska H. (1964). Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Rogowska-Doroszewska J. (1959). Stefania Sempołowska wspomnienia. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych.

Rozrywki matematyczne. (1913). Z Bliska i z Daleka, 1.

S.S. (1913). Powązki. Z Bliska i z Daleka, 5.

S.S. (1914). Adolf Dygasiński. Z Bliska i z Daleka, 28.

Sachsowa M. (1913). Owady w zimie. Z Bliska i z Daleka, 7.

Sachsowa M. (1914). Świetlik świętojański. Z Bliska i z Daleka, 29.

Sempołowska S. (1915). O jutro szkolnictwa Polskiego. Myśl Polska, 10.

Sempołowska S. (1906a). O udziale młodzieży w radach pedagogicznych. Nowe Tory, 1.

Sempołowska S.(1906b). Wczoraj i jutro w wychowaniu. Nowe Tory, 7.

Sokołowska S., Ossowska I. (red.) (2000). Bibliografia historii Polski XIX i XX wieku, t. 3 :1865-1918, v. 1. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Sempołowska S. (1917). Zapomniana karta: z dziejów polskiego szkolnictwa (odczyt wygłoszony w Towarzystwie Wzajemnej Pomocy Nauczycieli Szkół Elementarnych). Warszawa: Drukarnia Narodowa.

Sempołowska S., Unszlicht-Bernsteinowa J. (1897). Zbiorek powiastek, opowiadań, wierszyków i ćwiczeń dla dzieci od lat 7 do 9. Warszawa: Rubieszewski i Wrotnowski.

Sempołowska S., Dzierżanowska M. (1895). Zbiór zadań arytmetycznych. Liczby całkowite. Warszawa: Rubieszewski i Wrotnowski.

Staweno B. (1914). Samopomoc koleżeńska. Z Bliska i z Daleka, 4.

Szczęsny Al. (1913). Jesienne liście. Z Bliska i z Daleka, 7.

Sztompka P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Przeł. J. Konieczny. Kraków: Znak.

Tetmajer K. (1913). Bohater. Z Bliska i z Daleka, 3.

Waker Wł. (1914). Kaukaz. Z Bliska i z Daleka, 2.

Werycho-Szymanowska W. (1913). O nauczaniu początkowym w Polsce. Z Bliska i z Daleka,1.

Wawrzykowska-Wierciochowa D. (1981). Stefania Sempołowska. Warszawa: Iskry.

Wojdon J. (2018). Historia w przestrzeni publicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Z Bliska i z Daleka. (1913). 1.

Zasztowt L. (1898). Popularyzacja nauki w Królestwie Polskim 1864-1905. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Żarnowska A., Szwarc A. (red.) (2000). Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w międzywojennej Polsce, Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Żywicki K.R. [L. Krzywicki]. (1914). W obliczu pracy. Z Bliska i z Daleka, 8.